Tursunova dilbarhonning botanika darslarida masalalar ishlash mavzusida tayyorlagan metodik tavsiyasi

0 ‘simliklar ekologiyasiga oid masala va mashqllar
O ’quvchilarga odamlar xojalik faoliyatida o’simliklarga salbiy ta’sir ko’rsatishiga misol qilib o ’rmonlami kesish, natijasida Yer yuzida o’simliklar qoplami qisqarib, turlar tarkibi kamayib borayotganligi, ya’ni hozirgi vaqtda dunyoda o'rmonlaming umumiy maydoni 50% ga qisqarib ketganligini turli usullar yordamida bayon etish o'quvchilar ongida ekologik madaniyatni shakllantirishda muhim rol o’ynaydi. Ayniqsa o ’simliklar dunyosiga insonlami salbiy ta'siri aniq ma’lumotlarga tayangan holda, masalalar orqali bayon etish o’quvchilarga ko’proq ijobiy ta’sir ko’rsatadi.
Shu bois o'simliklar ekologiyasiga oid bir qator masala va mashqlar yechish usullariga to’xtalib o’tsak.
1. Olimlaming aniqlashicha, 100 tup yosh terak bir yoz davomida 75 kg changni yutshi aniqlangan. Agar bir gektar maydonda 12500 tup terak bo’Isa, bir yoz davomida necha tonna changni yutishini hisoblab toping?
Yechilishi:
I )Masalani yechish uchun proporsiya tuzamiz:
100 tupi - 75 kg chang yutsa
12500 tupi - x=9375 kg chang yutadi
2)OIingan kgni tonnaga aylantiramiz
I tonna - 1000 kgni tashkil etsa,
x tonna- 9375
=9,375 tonna
Jav o b : 12500 tup yosh terak bir yoz davomida 9,375 tonna changni yutadi.
Bitta qo‘shoyoqning inidan qong’irboshning 1240 gr piyozi topilgan bo’lsa, bitta piyozning vaznii 30 gr to ‘g ‘ri kelsa, 15 ta qo'shoyoqning inida nechta qo‘n
g‘irbosh piyozi bolishi mumkin?
Yechilishi:
1)1240gr - 1 ta qushoyoqning inida bo’lsa,
18600 g r = x-15 ta qushoyoqning inida qancha
2)18600gr .30 gr ga=620 ta qo‘ng‘irboshga to’gri keladi
Javob : 620 ta qo‘ng‘irboshgato’g’ri keladi.
3.Antropogen ta’sir natijasidafaqat O ’zbekistonaing o ’zida 324 ta tur “Qizil kitobga” kiritilgan. Bu hozirda та’Ium bo’lgan yuksak o'simliklarning песка foiziniga to’g’ri kelishini hisoblab toping?
Yechilishi:
Hozirgi vaqtda fanda 300000 tur yuksak o ’simlik borligini nazaida tutib, quyidagi amalni bajaramiz.
300000 ta tur- 100% bo’lsa,
324 ta tur -X = 0 .108 %ini tashkil etadi.
Javob : yuksak o ’simliklaming 0.108 %ini tashkil etadi.