Tursunova dilbarhonning botanika darslarida masalalar ishlash mavzusida tayyorlagan metodik tavsiyasi

0 ‘simliklar sistematikasi bo‘yiclia masala va mashqlar
Osimliklar sistematikasi b o ’yicha ayrim turdagi masalalaming yechilish usullari bilan tanishsak:
1 .Ilmiy ma’lumotlarga ko’ra yer yuzida 500 ming yaqin o‘simlik turi mavjud.Yuksak
o ’simliklaming necha foizini: a)gulli o ’simliklar; b)ochiq urug’li o ’simlikr tashkil etishini hisoblab toping?
Yechilishi:
1) Yer yuzida yuksak o ’simliklaming 300 000 turi tarqalgan.Shundan
250000 tasi gulli o’simliklar.
300000 ta o ’simlik - 100 % bo’lsa,
250000 ta o ’simlik -X=83.3333333%
2)Yer yuzida yuksak o ’simliklaming 300 000 turi tarqalgan.Shundan 700 tasi ochiq urug’li
o ‘simliklar.
300000 ta o ’simlik -1 0 0 % bo’lsa,
700 ta o ’simlik -X=0.23333333%
Javob; a) 83.3333333% gulli o ’simliklar; b) 0.23333333% urug’li o ’simliklar
tashkil etar ekan.
2.Ma’lumki, sanoatda dengiz suvo‘tlaridan yod va brom olinadi. Laminarining 1kg kukunidan 5 grammdan 20 grammgacha yod olinadi. Bitta laminariyaning bo‘yi 12 metrgacha eni esa 10 sm dan 75 sm keladi. Faraz qilaylik, bir tup laminariyadan 1 kg kukun hosil bo‘lsa, 5 tonna yod olish uchun necha tup laminariya sarf bo‘ladi?
1)1 tonna - 1000 kg bo’lsa,
5 tonna -X=5000 kg bo’ladi.
2) lk g 1000 gramm bo’lsa,
5000 kg-X=5000000 gramm bo’ladi.
3) Masalani javobini topishda ikkita hisoblash asosida topamiz:
a)Laminarining lk g kukunidan 5 gramm olinsa;
5 gramm-1 tupidan olinsa,
5000000 grammi-X=l 000000 tup laminariya;
b) Laminarining lk g kukunidan 20 gramm olinsa;
20 gramm-1 tupidan olinsa,
5000000 grammi-X=250000 tup laminariya sarf bo’ladi.
Jav o b : 1000000 tup laminariya yoki 250000 tup laminariya sarf bo’ladi.
Bizga ma‘lumki, bakteriyalaming ko’payishi bakteriya hujayrasining qoq о’rtasidan ikkiga bo’Iinishi bilan sodir bo’ladi. Qulay sharoitda bakteriya hujayralari har 20—30 daqiqada bo'linib. yosh bakteriyalami vujudga keltiradi. Agar bir bakteriya hujayrasini minimum 20 daqiqada
bo’Iinish sodir bo’lsa 7 soatdan so'ng nechta bakteriya hujayrasi vujudga kelishini hisoblab chiqing? (Tashqi muhitning ta’siri hisobga olinmasin)
Yechilishi:
1)l-soat 6 0 minut bo’lsa,
7 soat X=420 minut ekan.
2)Bakteriyalar 20 minutda progressiv ko’payishini hisobga olish zarur.

Javob : 7 soatda bir bakteriyadan 2097152 dona bakteriya hosil bo’ladi.