Tushuncha hosil qilishning mantiqiy usullari

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI

• O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI
• OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI
• NIZOMIY NOMIDAGI
• TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
• “FALSAFA” KAFEDRASI KATTA O`QITUVCHISI
• MAMADJONOVA MARVARID QURBONAZAROVNANING
• “TUSHUNCHA HOSIL QILISHNING MANTIQIY USULLARI” mavzusida tayyorlagan
• TAQDIMOTI
•  
•  Тошкент- 2018

• Mantiq insonning aqlida mavjud bo`lgan tushunchalardan hosil qilmoqchi bo`lgan tushunchalarga o`tish usullarini o`rganuvchi fandir.
• (Ibn Sino).

 

•  
•  
• REJA
•  
• Mantiq fanining predmeti, bahs mavzusi
• Mantiq qonunlari
• Tushuncha tafakkur shakli sifatida
• Tushunchaning turlari. Tushunchalar o`rtasidagi munosabat
•  
•  

• TUSHUNCHА HOSIL QILISHNING MANTIQIY USULLARI

Mavzuning tayanch tushunchalari

• Tushuncha, belgi, muhim belgi, nomuhim belgi, tushunchaning hajmi, yakka tushuncha, umumiy tushuncha, jamlovchi tushuncha, tushunchaning mazmuni, aniq tushuncha, mavhum tushuncha, nisbatli tushuncha, nisbatsiz tushuncha, musbat tushuncha, manfiy tushuncha,taqqoslanadigan tushuncha, taqqoslanmaydigan tushuncha, moslik munosabatidagi tushuncha,

• Sub`yektiv
• mantiq
• Fikrlar o`rtasidagi
• aloqadorliikni
• ifodalaydi

• Tafakkur shakllari
• va qonunlarini
• o`rganuvchi fan

• Mantiq (grekcha)-logika, arabcha-mantiq)fikr,
• so`z. aql, qonuniyat degan ma`noni bildiradi

• Ob`yektiv mantiq
• Ob`yektiv olam qonuniyatlarini ifodalaydi

• Tafakkur shakli va tafakkur qonuni

• Tafakkur shakli

• Tafakkur qonuni

• Tafakkur shakli

• Fikrning mazmunini tashkil etuvchi elementlarning bog`lanish usuli, uning strukturasi (tuzilishi)dir. Tafakkur uch xil shaklda: tushuncha, mushohada va xulosa chiqarish shaklida mavjud

• Tafakkur qonuni

• 93

• Muhokama yuritish jarayonida fikrlar (fikrlash elementlari) o`rtasidagi mavjud zaruriy aloqalardan iborat.
• To`gri fikarlash qonunlari tafakkur qonunlari deb yuritiladi

• Mantiqni organishning ahamiyati

• 1.Mantiq ishonch-e`toqodni, shu jumladan, ilmiy e`tiqodni shakllantirishning zaruriy vositasidir

• 68

• 2.Formal mantiq fan va texnikada isbotlash va asoslashning muhim vositasidir

• 3.Formal mantiq ta`lim tizimining barcha bo`g`inlarida o`quv jarayonining
• samaradorligini oshirishda asosiy vositadir

• 4.Formal mantiqni o`rganish fikrlash madaniyatini shakllantiradi va
• rivojlantiradi, fikrni to`gri qurish malakasini hosil qiladi

• AYNIYAT QONUNI

• TA`RIF

• FORMULASI

• Ma`lum bir predmet yoki hodisa haqida aytilgan ayni bir fikr ayni muhokama doirasida ayni bir vaqtda o`z-o`ziga tengdir.

• а=а

• НОЗИДЛИК ҚОНУНИ

• Ta`rif

• Formulasi

• Ayni bir predmet yoki hodisa haqida aytilgan ikki o`zaro bir-birini istisno qiluvchi (qarama qarshi yoki zid) fikr bir vaqtda va bir xil nisbatda birdaniga chin bo`lishi mumkin emas, hech bo`lmaganda ulardan biri albatta xato bo`ladi.

• TUSHUNCHA

• Narsa va hodisalar, ularning umumiy, muhim belgilari, xususiyatlarini inson ongida yaxlit aks ettiradigan tafakkur shaklidir

• TUSHUNCHA

• Belgilar deb predmetlarni bir-biridan farq qiluvchi hamda ularning bir - biriga o`xshashligini ifoda qiluvchi xususiyatlar va munosabatlarga aytiladi. Belgilar muhim yoki nomuhim bo`ladi

• Muhim belgi

• Predmetni mavjud bo`lishi uchun zarur bo`lib, uning tabiati, mohiyatini ifodalovchi belgilar.

• Nomuhim belgi

• 93

• Predmetning mavjud bo`lishi uchun zarur bo`lmagan belgi

• ****** deb predmetlarni bir-biridan farq qiluvchi hamda ularning bir - biriga o`xshashligini ifoda qiluvchi xususiyatlar va munosabatlarga aytiladi. Belgilar ***** yoki ****** bo`ladi

• Muhim belgi

• Nomuhim belgi

• 93