Tuz hosil qilmaydi bunday oksidlar ishqorlar yoki kislotalar bilan o'zaro ta'sir qilmaydigan va tuzlar hosil qilmaydigan oksidlar deyiladi. Ulardan bir nechtasi bor, ular orasida metall bo'lmaganlar mavjud. Tuz hosil qiluvchi

Zn + CuSO₄ → ZnSO₄ + Cu; Zn + FeCl₂ → ZnCl₂ + Fe
Bu reaktsiya ko’rib chiqilayotgan metall tuz tarkibidagi metalldan elektrokimyoviy kuchlanishi (faollik) kuchli bo’lganida sodir bo’ladi.
3. Metallmaslarning tuzlar bilan o’zaro ta’siridan:
Cl₂ + 2KJ → 2KCl + J₂
4. Kislotalarning metallar bilan o’zaro ta’siridan:
Fe + 2HCl → FeCl₂ + H₂
5. Kislotalarning asosiy va amfoter oksidlar bilan o’zaro ta’siridan:
2HCl + Na₂O → 2NaCl + H₂O; 2HNO₃ + MgO → Mg(NO3)₂ + H₂O
6. Kislotalarning tuzlar bilan o’zaro ta’siridan:
HCl + AgNO₃ → AgCl + HNO₃
7. Kislotalarning asoslar bilan o’zaro ta’siridan (neytrallash reaktsiyasi).
8. Ishqorlarning kislota oksidlari bilan o’zaro ta’siri.
9. Ishqorlarning metallmasganlar bilan o’zaro ta’siri.
10. Ishqorlarning tuzlar bilan o’zaro ta’siridan.
11. Ishqorlarning amfoterik metallar bilan o’zaro ta’siri.
12. Ishqorlarning amfoter oksidlar bilan o’zaro ta’siri.
13. Tuzlarning tuzlar bilan o’zaro ta’siridan:
NaCl + AgNO₃ → AgCl + NaNO₃
14. Asosiy oksidlarning kislota oksidlari bilan o’zaro ta’siridan.
15. Tuzlar va kislota oksidlarining o’zaro ta’siridan.
16. Tuzlarning parchalanishidan:
2KNO₃ → 2KNO₂ + O₂
Tuzlarning xususiyatlari
Tuzlar – har xil rangdagi qattiq, kristalli moddalar, asosan yuqori erish nuqtasiga ega. Azot va sirka kislotalarning barcha tuzlari suvda eriydi. Xlorid kislotaning barcha tuzlari, AgCl va PbCl₂ dan tashqari , suvda eriydi. Na +, K +, NH4 +kationlari tuzlaridan tashqari karbonatlar, silikatlar va fosfatlar suvda erimaydi. Kislota tuzlari molekulasida vodorod atomlari qancha ko’p bo’lsa, ular shunchalik yaxshi eriydi (NaHCO3 dan tashqari). Tuzlarning kimyoviy xossalari ularning metallar, kislotalar, ishqorlar, kislotalar va tuzlar bilan o’zaro ta’siri orqali aniqlanadi.
1. Elektrokimyoviy jarayon paytida har bir metall (gidroksidi va ishqoriy-er metallaridan tashqari) o’ng tomoniga joylashganv metallarni o’z tuzlaridan siqib chiqaradi.
2. Tuzlar ishqorli eritmalar bilan ta’sirlashadi. Ko’p hollarda yangi tuz va yangi erimaydigan asos hosil bo’ladi.
3. Tuzlar kislotalar bilan ta’rlashadi.
4. Yaxshi eriydigan tuzlar bir -biri bilan o’zaro ta’sir qiladi. Reaksiya erimaydigan tuzlar hosil bo’ladi.
5. Ba’zi tuzlar qizdirilganda parchalanadi.
CaCO ₃ → CaO + CO ₂
6. Tuzlar metallmaslar bilan o’zaro ta’sir qiladi.
7. Tuzlar kislota oksidlari bilan ta’sir qiladi.
8. Ba’zi tuzlar suv bilan kristallgidratlar hosil qiladi.