Tuz hosil qilmaydi bunday oksidlar ishqorlar yoki kislotalar bilan o'zaro ta'sir qilmaydigan va tuzlar hosil qilmaydigan oksidlar deyiladi. Ulardan bir nechtasi bor, ular orasida metall bo'lmaganlar mavjud. Tuz hosil qiluvchi

Oksidlar
Oksidlar ikkita kimyoviy elementdan tashkil topgan murakkab moddalar bo'lib, ulardan biri oksidlanish darajasiga ega bo'lgan kisloroddir ($-2$).
Oksidlarning umumiy formulasi $E_(m)O_n$ boʻlib, bu yerda $m$ — $E$ element atomlari soni va $n$ — kislorod atomlari soni. oksidlar bo'lishi mumkin mustahkam(qum $SiO_2$, kvarts navlari), suyuqlik(vodorod oksidi $H_2O$), gazsimon(uglerod oksidlari: karbonat angidrid $CO_2$ va uglerod oksidi $CO$ gazlari). Kimyoviy xossalariga ko'ra oksidlar tuz hosil qiluvchi va tuz hosil qilmaydiganlarga bo'linadi.
Tuz hosil qilmaydi bunday oksidlar ishqorlar yoki kislotalar bilan o'zaro ta'sir qilmaydigan va tuzlar hosil qilmaydigan oksidlar deyiladi. Ulardan bir nechtasi bor, ular orasida metall bo'lmaganlar mavjud.
Tuz hosil qiluvchi Oksidlar kislotalar yoki asoslar bilan reaksiyaga kirishib, tuz va suv hosil qiluvchilar deyiladi.
Tuz hosil qiluvchi oksidlar orasida oksidlar ajralib turadi asosiy, kislotali, amfoter.
Asosiy oksidlar asoslarga mos keladigan oksidlardir. Masalan: $CaO$ $Ca(OH)_2 ga, Na_2O ga NaOH$ mos keladi.
Asosiy oksidlarning tipik reaktsiyalari:
1. Asosiy oksid + kislota → tuz + suv (almashinuv reaktsiyasi):
$CaO+2HNO_3=Ca(NO_3)_2+H_2O$.
2. Asosiy oksid + kislota oksidi → tuz (birikma reaktsiya):
$MgO+SiO_2(→)↖(t)MgSiO_3$.
3. Asosiy oksid + suv → ishqor (birikma reaksiya):
$K_2O+H_2O=2KOH$.
Kislota oksidlari kislotalarga mos keladigan oksidlardir. Bu metall bo'lmagan oksidlar:
N2O5 $HNO_3, SO_3 - H_2SO_4, CO_2 - H_2CO_3, P_2O_5 - H_3PO_4$, shuningdek, yuqori oksidlanish darajasiga ega boʻlgan metall oksidlariga toʻgʻri keladi: $(Cr)↖(+6)O_3$ $H_2CrO_4, (M_n) ga toʻgʻri keladi. +7 )O_7 - HMnO_4$.
Kislotali oksidlarning tipik reaksiyalari:
1. Kislota oksidi + asos → tuz + suv (almashinuv reaktsiyasi):
$SO_2+2NaOH=Na_2SO_3+H_2O$.
2. Kislota oksidi + asosli oksid → tuz (birikma reaksiya):
$CaO+CO_2=CaCO_3$.
3. Kislota oksidi + suv → kislota (birikma reaktsiyasi):
$N_2O_5+H_2O=2HNO_3$.
Bunday reaktsiya faqat kislota oksidi suvda eriydigan bo'lsa mumkin.
amfoter sharoitga qarab asosiy yoki kislotali xossalarni namoyon qiluvchi oksidlar deyiladi. Bular $ZnO, Al_2O_3, Cr_2O_3, V_2O_5$. Amfoter oksidlar bevosita suv bilan birikmaydi.
Amfoter oksidlarning tipik reaksiyalari:
1. Amfoter oksid + kislota → tuz + suv (almashinuv reaktsiyasi):
$ZnO+2HCl=ZnCl_2+H_2O$.
2. Amfoter oksid + asos → tuz + suv yoki kompleks birikma:
$Al_2O_3+2NaOH+3H_2O(=2Na,)↙(\matn"natriy tetragidroksoalyuminat")$
$Al_2O_3+2NaOH=(2NaAlO_2)↙(\text"natriy aluminat")+H_2O$.
TA'RIF
oksidlar- noorganik birikmalar sinfi, kislorod "-2" oksidlanish darajasini ko'rsatadigan kimyoviy elementning kislorod bilan birikmalari.
Istisno - bu kislorod diflorid (OF 2), chunki ftorning elektromanfiyligi kislorodnikidan yuqori va ftor har doim "-1" oksidlanish darajasini ko'rsatadi.
Oksidlar kimyoviy xossalariga ko'ra ikki sinfga bo'linadi - tuz hosil qiluvchi va tuzsiz oksidlar. Tuz hosil qiluvchi oksidlar ichki tasnifga ega. Ular orasida kislotali, asosli va amfoter oksidlar ajralib turadi.