Tuz hosil qilmaydi bunday oksidlar ishqorlar yoki kislotalar bilan o'zaro ta'sir qilmaydigan va tuzlar hosil qilmaydigan oksidlar deyiladi. Ulardan bir nechtasi bor, ular orasida metall bo'lmaganlar mavjud. Tuz hosil qiluvchi

Tuz hosil qilmaydigan oksidlarning kimyoviy xossalari
Tuz hosil qilmaydigan oksidlar na kislotali, na asosli, na amfoter xususiyatga ega va tuz hosil qilmaydi. Tuz hosil qilmaydigan oksidlarga azot oksidi (I) va (II) (N 2 O, NO), uglerod oksidi (II) (CO), kremniy oksidi (II) SiO va boshqalar kiradi.
Tuz hosil qilmaydigan oksidlar tuz hosil qilish qobiliyatiga ega emasligiga qaramay, uglerod oksidi (II) natriy gidroksid bilan o'zaro ta'sirlashganda, organik tuz hosil bo'ladi - natriy formati (chumoli kislota tuzi):
CO + NaOH = HCOONa.
Tuz hosil qilmaydigan oksidlar kislorod bilan o'zaro ta'sirlashganda, elementlarning yuqori oksidlari olinadi:
2CO + O 2 \u003d 2CO 2;
2NO + O 2 \u003d 2NO 2.
Tuz hosil qiluvchi oksidlarning kimyoviy xossalari
Tuz hosil qiluvchi oksidlar orasida asosiy, kislotali va amfoter oksidlar ajralib turadi, ularning birinchisi suv bilan o'zaro ta'sirlashganda asoslar (gidroksidlar), ikkinchisi kislotalar, uchinchisi esa kislotali va asosli oksidlarning xossalarini namoyon qiladi.
Asosiy oksidlar suv bilan reaksiyaga kirishib, asoslar hosil qiladi:
CaO + 2H 2 O \u003d Ca (OH) 2 + H 2;
Li 2 O + H 2 O \u003d 2LiOH.
Asosiy oksidlar kislotali yoki amfoter oksidlar bilan o'zaro ta'sirlashganda tuzlar olinadi:
CaO + SiO 2 \u003d CaSiO 3;
CaO + Mn 2 O 7 \u003d Ca (MnO 4) 2;
CaO + Al 2 O 3 \u003d Ca (AlO 2) 2.
Asosiy oksidlar kislotalar bilan reaksiyaga kirishib, tuz va suv hosil qiladi:
CaO + H 2 SO 4 \u003d CaSO 4 + H 2 O;
CuO + H 2 SO 4 \u003d CuSO 4 + H 2 O.
Alyuminiy faollik qatoridagi metallar hosil qilgan asosiy oksidlar vodorod bilan o'zaro ta'sirlashganda, oksid tarkibiga kiradigan metallar kamayadi:
CuO + H 2 \u003d Cu + H 2 O.
Kislota oksidlari kislotalar hosil qilish uchun suv bilan reaksiyaga kirishadi:
P 2 O 5 + H 2 O = HPO 3 (metafosfor kislotasi);
HPO 3 + H 2 O = H 3 PO 4 (ortofosfor kislotasi);
SO 3 + H 2 O \u003d H 2 SO 4.
Ba'zi kislotali oksidlar, masalan, kremniy (IV) oksidi (SiO 2) suv bilan reaksiyaga kirishmaydi, shuning uchun bu oksidlarga mos keladigan kislotalar bilvosita olinadi.
Kislota oksidlari asosiy yoki amfoter oksidlar bilan reaksiyaga kirishganda tuzlar olinadi:
P 2 O 5 + 3CaO \u003d Ca 3 (PO 4) 2;
CO 2 + CaO \u003d CaCO 3;
P 2 O 5 + Al 2 O 3 \u003d 2AlPO 4.
Kislota oksidi asoslar bilan reaksiyaga kirishib, tuz va suv hosil qiladi:
P 2 O 5 + 6NaOH \u003d 3Na 3 PO 4 + 3H 2 O;
Ca(OH) 2 + CO 2 = CaCO 3 ↓ + H 2 O.
Amfoter oksidlar kislotali va asosli oksidlar (yuqoriga qarang), shuningdek kislotalar va asoslar bilan o'zaro ta'sir qiladi:
Al 2 O 3 + 6HCl = 2AlCl 3 + 3H 2 O;
Al 2 O 3 + NaOH + 3H 2 O \u003d 2Na;
ZnO + 2HCl \u003d ZnCl 2 + H 2 O;
ZnO + 2KOH + H 2 O \u003d K 2 4
ZnO + 2KOH = K 2 ZnO 2.