Tuzuvchi : shohruh arabjonov


Download 2.34 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/91
Sana16.11.2023
Hajmi2.34 Mb.
#1778723
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   91
UNDOSHLAR TASNIFI 
O'zbek tilida 29 harf, 30 tovush mavjud ( j va dj hisobiga) 
I)Undoshlar hosil bo'lish(paydo bo'lish) o'rniga ko'ra : 
1) bo'g'iz - h 
2)lab undoshlari : a)lab-lab : b, p, m b) lab-tish : v, f 
3)til undoshlari :
a) til oldi : j,s,r,t,l,d,sh,n,ch,z kalit so'z : jasur to'la idishni cho'z 
b) til o'rta : y 
c)til orqa : g,k,ng kalit so'z : Gong Kong 
d)chuqur til orqa : q, g', x 
II) Undoshlar hosil bo'lish usuliga ko'ra :
1)qorishiq : ch (ba'zan portlovchi olinadi) 
2)portlovchi : b, j , m, n, ng, t, g, q, p, d, k 
kalit so'z : bojamning etigi qopdek 
3)sirg'aluvchi : sh, y, h, x, dj, v, f, s, z, l, r, g' 
kalit so'z : shayx hodji vafosizlarg'a 


III) un paychalari(ovoz va shovqinning) ishtirokiga ko'ra : 
a)jarangli : b, d, g, z, v, dj, j, g' l, m, n, ng, r, y 
Kalit so'z : boyning g'ozi jo'jalarimga davo 
b)jarangsiz : p, t, k, s, f, sh, ch, x q, h 
kalit so'z : paketchi xohishi qafas 
Eslatma : 8 ta jarangli undoshning 8 ta jarangsiz jufti mavjud. 
B-p, d-t, g-k, z-s, v,f, j-ch, dj-sh, g'-x. Y,m,n,ng,l,r jarangsiz jufti yo'q jaranglilar, q,h 
esa jarangli jufti yo'q jarangsizlar hisoblanadi. 
IV) tarkibiga ko'ra : 
1) sof : ---- 
2) qorishiq : ch 
V) Shovqinning ishtirokiga ko'ra :  
1)sonor : l, m, n, ng, r  
kalit so'z : limonrang, mininglar 
2) shovqinlilar : 18 ta 
Titroq tovush : R Yon tovush : 
Es : m, n, ng undoshlari burun tovushlari guruhiga ham kirgani uchun ikki guruhga 
kiruvchi undoshlar hisoblanadi!!! 
Es : sh, ch, ng undoshlari harfiy birikmalar sanaladi. Harfiy birikmalar qatnashgan 
so‘zlarda tovushlar soni harflar soniga teng kelmaydi.
M : bosh – 3 tovush, 4 harf 

Download 2.34 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   91




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling