Tuzuvchi: Shukurov F. M. SamDu “Xorijiy Sharq tillari” kafedrasi o’qituvchisi

التعب الثعلب الدخول الذهب الرأس الزيت السماء الشرف الصبر الضرب الطالب الظالم النقد

at-ta’abu (charchash at-ta’labu (tulki) ad-duhu:lu (kirish) at-tahabu (oltin) ar-ra’su (bosh) az-zaitu (moy, yoq) as-sama:’u (osmon) as-sarafu (sharaf) as-sabru (chidam) ad-darbu (urish) at-ta:libu (tolib) az-za:limu (zolim) an-naqdu (pul)

Yana ko’makchilardan n tovushi ham to’liq regressiv assimilyatsiyaga uchraydi:

إلا=لا+إن مما=ما+من ألا=لا+أن

illa (yog’sa) mimma (nimadandir) alla (-ki, yog’)

To’liqsiz progressiv assimilyatsiya arab tilida itboqlik jihatdan bo’lishi mumkin, sakkizinchi bobning infeksi t ga aylanadi. Masalan, صلح o’zagidan اصتلاح emas, الصطلاح bo’ladi; ضرر o’zagidan اضترار emas, اضطرار bo’ladi va hokazo.
Fonetik hodisalardan yana biri o’tish hodisasi bo’lib, bu bir tovushning ikkinchi tovushga aylanishidir. Boshqa tillardagi kabi arab tilida ham o’zlashma so’zlar bor. Ma’lumki bir tilning o’ziga hos fonemalari boshqa tilga o’zlashma so’zlar tarkibida o’tganda ular o’zlashtiruvchi tilning fonetik qonunlariga bo’ysunadi. Arab tiliga hos bo’lmagan fonemalar quyidagi o’zgarishlarga uchraydi:
Demak, arab tilining tovush o’zgarishi doirasida o’ziga hos xususiyatlari, birinchidan, ba’zi hususitlarning arab tilida borligi va ikkinchidan, ba’zi xususiyatlarning unda yog’ligi bilan belgilanadi.

SAVOLLAR

1. 
   Assimilyatsiya nima?
   
2. 
   To’liq assimilyatsiya nima?
   
3. 
   Assimilyatsiyaning yana qanday turlarini bilasiz?
   
4. 
   Arab tilida asosan qanday assimilyatsiya uchraydi?
   
5. 
   Aniqlik artikli qo’shilgan so’zlarda qanday assimilyatsiya sodir bo’ladi?
   

7- - DARS.