U. ǴAfurov, Q. Sharipov

JUWAPKERSHILIGI SHEKLENGEN JÁMIYETTIŃ 
ABZALLÍQLARÍ
Juwapkershiligi sheklengen jámiyet jeke tártiptegi isbilermen yamasa 
jeke kárxanadan parqı úlken, qatnasıwshılardıń úlesin qosıw arqalı 
qısqa múddet ishinde úlken kólemdegi qarjılardı toplaw imkanına iye.
Eger jeke kárxanada tek fizikalıq shaxs shólkemlestiriwshi bola 
alsa, juwapkershiligi sheklengen jámiyette fizikalıq hám yuridikalıq 
shaxslar shólkemlestiriwshi bolıwı múmkin. 

---

36
Juwapkershiligi sheklengen jámiyet qatnasıwshılarınıń juwapkerligi 
olardıń úlesi esabında sheklenedi. Qatnasıwshılar kárxana xızmetinde 
jeke miyneti menen qatnasıwı shárt emes. Jámiyettiń házirgi 
kúndelikli xızmetiniń shólkemlestiriwshileri tárepinen saylanǵan 
yamasa tayınlanǵan direktor basqaradı. 
JUWAPKERSHILIGI SHEKLENGEN JÁMIYETTIŃ 
KEMSHILIKLERI
Juwapkershiligi sheklengen jámiyet qatnasıwshıları sanınıń nızam 
menen sheklep qoyılıwı onıń ustav fondın jańa aǵzalar esabınan 
keńeyttiriwge tosqınlıq etedi.
Juwapkershiligi sheklengen jámiyet qatnasıwshıları óziniń úlesin 
erkin sata almaydı yamasa basqalarǵa usınıs ete almaydı. Nátiyjede, 
jámiyet quramınan shıǵıwda úlestiń bir bólimin joǵaltıwǵa tuwra ke-
ledi. Bul bolsa olardıń qızıǵıwlarına unamsız tásir kórsetiwi múmkin.
Áhmiyetli basqarıw qararların qabıllawda barlıq qatnasıwshılardıń 
ırazılıǵın alıw shárti bul procestiń sozılıp ketiwine alıp keliwi 
múmkin. Sonday-aq, bul boyınsha pikirlerdiń say kelmewi nadurıs 
qararlar qabıllaw qáwpin júzege keltiredi.
JUWAPKERSHILIGI SHEKLENGEN JÁMIYETTE 
DIVIDENDKE SALÍQ
Juwapkershiligi sheklengen jámiyet qatnasıwshıları ózleri alǵan 
dividendden 10% kóleminde salıq tóleydi.
Mısal. «SAMAR-SUMBULA» JSHJtiń 2017-jıl juwmaqları bo-
yınsha sap paydası 47 million sumdı quraydı. Jámiyet 4 shól-
kemlestiriwshi tárepinen shólkemlestirilgen bolıp, olardıń ustav 
fondındaǵı úlesleri tómendegishe:
— birinshi shólkemlestiriwshi — 45%;
— ekinshi shólkemlestiriwshi — 25%;
— úshinshi shólkemlestiriwshi — 18%
— tórtinshi shólkemlestiriwshi — 12%.
Usı jaǵdayda sap payda jámiyet shólkemlestiriwshileri arasında 
tómendegishe bólistiriledi: 
— birinshi shólkemlestiriwshi – 47000000 × 45% = 21 150 000 sum;
— ekinshi shólkemlestiriwshi –
47000000 × 25% = 11 750 000 sum;

---

37
— úshinshi shólkemlestiriwshi — 47000000 × 18%=8 460 000 (salıq 
summası 8 460 000 × 10%=846 000) sum;
— tórtinshi shólkemlestiriwshi — 47000000 × 12% = 5 640 000 (salıq 
summası 5640000 × 10%=564 000) sum.
Sap paydadan járiyalanǵan dividendlerge salıstırǵanda salıq 
tómendegi muǵdarda esaplanadı:
— birinshi shólkemlestiriwshi — 21 150 000 × 10% = 2 115 000 sum;
— ekinshi shólkemlestiriwshi — 11 750 000 × 10% = 1 175 000 sum;
— úshinshi shólkemlestiriwshi — 8 460 000 × 10% = 846 000 sum;
— tórtinshi shólkemlestiriwshi — 5 640 000 × 10% = 564 000 sum.