U. R. Xamdamov, dj. B. Sultanov, S. S. Parsiyev, U. M. Abdullayev

Fayl turi. FTP ma’lumotlar ulanishi orqali quyidagi fayl 
turlaridan birini uzatishi mumkin: 
 ASCII (American Standard Code for Information 
Interchange) fayli. Bu matnli fayllarni uzatish uchun standart format. 
Har bir belgi NVT ASCII (NVT - Network Virtual Terminal) 
yordamida kodlangan. Yuboruvchi faylni o‘z ko‘rinishidan NVT 
ASCII belgilariga, qabul qiluvchi esa NVT ASCII belgilarini asl 
ko‘rinishiga o‘zgartiradi. 
 EBCDIC (Extended Binary Coded Decimal Interchange 
Code) fayli. Agar ulanishning bir yoki ikkala uchi EBCDIC 
kodlashdan foydalansa, fayl EBCDIC kodlash yordamida uzatilishi 
mumkin. 
 Tasvir fayli. Bu ikkilik fayllarni uzatish uchun standart 
format. Fayl hech qanday izoh va kodlamasdan bitlarning uzluksiz 
oqimi sifatida yuboriladi. Bu asosan kompilyatsiya qilingan dasturlar 
kabi ikkilik fayllarni uzatish uchun ishlatiladi. 
NVT ASCII 
Server 
Lokal 
kod 
Mijoz 
Lokal 
kod 
Lokal 
OT 
Masofa- 
dagi OT 
Boshqaruv 
jarayoni 
Boshqaruv 
jarayoni 
Ulanishni boshqarish 
Lokal
fayl tizimi 
Lokal
turlar 
Lokal
turlar Masofadagi
fayl tizimi 
Ma’lumot 
jarayoni 
Ma’lumot 
jarayoni 
Ma’lumotlar ulanishi 
Mijoz 
Server 
Fayl turi, ma'lumotlar tarkibi va uzatish rejimi mijoz tomonidan 
belgilanadi 

---

268 
 Ma’lumotlar tuzilmasi. FTP ma’lumotlar tuzilmasi haqida 
quyidagi izohlardan birini ishlatib, ma’lumot uzatishda ulanishni 
amalga oshirishi mumkin: 
 Fayl tuzilishi (standart). Fayl tuzilishga ega emas. Bu 
baytlarning doimiy oqimi. 
 Yozuv tuzilishi. Fayl yozuvlarga bo‘linadi. Buni faqat matnli 
fayllarda ishlatish mumkin. 
 Sahifa tuzilishi. Fayl sahifalarga bo‘linadi, har bir sahifada 
sahifa raqami va sahifa sarlavhasi bo‘ladi. Sahifalar tasodifiy yoki 
ketma-ket saqlanishi va shu tartibda ularga kirishi amalga oshirilishi 
mumkin. 
 Uzatish rejimi. FTP faylni ma’lumotlar uzatish tarmog‘i 
orqali quyidagi uchta uzatish usullaridan biri yordamida uzatishi 
mumkin. 
 Oqim rejimi. Bu standart rejim. Ma’lumotlar FTP dan TCP 
ga uzluksiz ravishda baytlar oqimi sifatida yetkaziladi. TCP 
ma’lumotlarni segmentlar kattaligiga mos qismlarga ajratish uchun 
javobgardir. Agar ma’lumotlar shunchaki baytlar oqimi bo‘lsa (fayl 
tuzilmasi), hech qanday Fayl-ohiri (EOF-end-of-file) talab etilmaydi. 
Bu holda fayl-oxiri jo‘natuvchi tomonidan ma’lumotlar ulanishining 
to‘xtatilishi hisoblanadi. Agar ma’lumotlar yozuvlarga bo‘linadigan 
bo‘lsa (yozuvlar tuzilishi), har bir yozuvda 1 baytlik yozuv-oxiri 
(EOR- end-of-record) belgisi bo‘ladi va faylning oxirida 1 baytli fayl-
oxiri belgisi bo‘ladi. 
 Bloklash rejimi. Ma’lumotlar FTP dan TCP ga bloklarda 
etkazilishi mumkin. Bunday holda, har bir blok oldida 3 baytli 
sarlavha bo‘ladi. Birinchi bayt “blok tavsiflovchisi” deb ataladi; 
keyingi ikki bayt blok hajmini baytlarda belgilaydi. 
 Siqilgan rejim. Agar fayl katta bo‘lsa, ma’lumotlarni siqish 
mumkin. Odatda ishlatiladigan siqishni usuli - bu uzunlikdagi kodlash. 
Ushbu usulda ma’lumotlar blokining ketma-ket paydo bo‘lishi bitta 
holat va bir nechta takrorlanishlar bilan almashtiriladi. Matn faylida 
bu odatda bo‘sh joylar sifatida qaraladi. Ikkilik faylda odatda nol 
belgilar siqiladi.