U. R. Xamdamov, dj. B. Sultanov, S. S. Parsiyev, U. M. Abdullayev

Antivirus dasturlar 
Tizimni zararli dasturlarning hujumidan himoya qilish uchun 
antivirus dasturini qo‘llaniladi. Antivirus dasturlarining himoya 
darajasi odatda tizimda saqlanayotgan ma’lumotlarining muhimligiga 
mutanosibdir. 
Masalan, 
tibbiy 
ma’lumotlar 
yuqori 
darajada 
himoyalangan bo‘lishi talab etiladi, chunki bu ma’lumotlarda 
millionlab insonlarning kasallik tarixi saqlanadi. Lekin, talaba yozgan 
kompyuter dasturlari, ehtimol, bunday yuqori darajadagi xavfsizlikni 
talab etmaydi. 
Viruslarga qarshi qo‘llaniluvchi bunday dastur profilaktik yoki 
diagnostik yoki ikkalasi ham bo‘lishi mumkin. Profilaktik dasturlar 
har bir ishlab chiqilgan dastur uchun qiymatlarni asosiy faylga yozib, 
nazorat summasini hisoblashi mumkin. Keyinchalik, bu dastur 
bajarilishidan oldin uning nazorat qiymati olingan qiymat bilan 
taqqoslanadi. 
Odatda 
diagnostika 
dasturi 
fayl 
o‘lchamlarini 
taqqoslaydi (kutilmagan o‘zgarishlar bo‘lmaganida qo‘shilgan kodni 
tekshirish), nusxalash ko‘rsatmalarini qidiradi va odatiy bo‘lmagan 
fayllarni qidiradi. Ba’zi bir dasturlar ma’lum ko‘rsatmalarni qidirishi 

---

309 
va dasturlarning bajarilishini kuzatishi mumkin. Ammo shuni esda 
tutish kerakki, ushbu paketlar sotilgandan ko‘p o‘tmay, tizim 
buzg‘unchilari ularni oldini olish yo‘llarini izlay boshlaydilar. Demak, 
eng yangi antivirus dasturi eng yangi viruslarni topish mumkin deyish 
mumkin. Boshqacha aytganda, eski dastur faqat eski viruslarni topadi. 
Mavjud viruslar to‘g‘risida ma’lumot 8.4-jadvalda keltirilgan va 
ular tizim xavfsizligi bo‘yicha ishlovchi kompaniyalar va davlat 
idoralari tomonidan taqdim etilgan. 
8.4- jadval 
Manzil 
Tashkilot 
http://csrc.nist.gov