U. R. Xamdamov, dj. B. Sultanov, S. S. Parsiyev, U. M. Abdullayev

Parametr 
Odatda 
Tavsiya qilinadi 
Parol tarixidan fodalanish 
Eslab qolish 
1 parol 
Eslab qolish 
24 parol 
Parolning maksimal muddati 
42 kun 
42 kun 
Parolning minimal muddati 
0 kun 
2 kun 
Minimal parol uzunligi 
0 belgi 
8 belgi 
Parol murakkablik talablariga 
javob berishi kerak 
O‘chiq 
Yoqish 
Hisobga olishni ta’qiqlash siyosati 
8.6- jadval 
Parametr 
Odatda 
Tavsiya qilinadi 
Akkauntni bloklash muddati 
belgilanmagan 
30 minut 
Akkauntni bloklash darajasi 
0 
5 urinish 
Bloklangan akkauntni qayta 
tiklash
belgilanmagan 
30 minut 
 

---

311 
Hisoblashtarmoqlaridaautentifikatsiyajarayonidasturiyvositalary
ordamidahamtashkilqilinadi, bujarayonavtorizatsiyadebataladi. 
Autentifikatsiyaqonuniyvanoqonuniyfoydalanuvchilarnianiqlasa, 
avtorizatsiyaesafaqatqonuniyfoydalanuvchilar, 
ya’niautentifikatsiyajarayonidanmuvaffaqiyatlio‘tganlarbilanishko‘rad
i. 
Avtorizatsiyatiziminingasosiymaqsadiharbirqonuniyfoydalanuvc
hiuchuntizimma’muritomonidanbelgilangankirishdarajasivaresurslarg
amurojaatqilishimkoniyatidarajasidajarayonnitashkilqilibberishhisobla
nadi.
Audit- himoyalangan tizim resurslariga kirish bilan bog‘liq 
bo‘lgan holatlarni tizim holat jurnaliga yozib borish jarayoni. 
Zamonaviy OT larda audit tizimi ma’murni qiziqtirgan holatlarni 
belgilangan tartibda qulay qilib grafik interfeys ko‘rinishida hisobot 
beradi.
Audit hisobga olish va kuzatish vositasi eng muhim xavfsizlik 
bilan bog‘liq holatlarni hosil qilish, kirishga urinish yoki tizim 
resurslarini o‘chirishga urinishlarni aniqlash va yozib qolishda qo‘l 
keladi. Audit asosan, har qanday amalga oshmay qolgan xavflarni 
ham o‘zida yozib qoladi.
8.2- rasm. Windows OTda audit tizimi ko‘rinishi 

---

312 
Operatsion 
tizimning 
audit 
tizimi 
quyidagi 
talablarni 
qanoatlantirishi zarur: 
 Faqat operatsion tizimning o‘zi audit jurnaliga ma’lumotlarni 
qayd qilishi mumkin; 
 Nafaqat operatsion tizim balki boshqa subyektlar ham audit 
jurnalidagi 
alohida 
ma’lumotlarni 
o‘zgartirish va o‘chirish 
imkoniyatiga ega emas; 
 Faqat 
tegishli 
huquqlarga 
ega 
bo‘lgan 
auditor-
foydalanuvchilar audit jurnalini ko‘rishi mumkin; 
 Faqat auditor-foydalanuvchilar audit jurnalini tozalashi 
mumkin. Jurnal tozalangandan so‘ng avtomatik ravishda jurnalga 
uning qachon va kim tozalaganligi to‘g‘risida ma’lumot yoziladi; 
 Audit jurnalining to‘lishi oqibatida operatsion tizim 
favqulodda o‘z ishini yakunlaydi.