U. R. Xamdamov, dj. B. Sultanov, S. S. Parsiyev, U. M. Abdullayev

Taqsimlangan ilovalar va tarmoq xizmatlari modellari 
Tarmoqlardagi ilovalar ishlashini tashkil etishga ko‘ra uchga 
bo‘linadi: 
 
Ilova qismlari turli tarmoq kompyuterlariga taqsimlanadigan 
tarmoqlar; 
 
Maxsus serverlarda barcha ilovalar uchun bir qancha umumiy 
funksiyalar bajaradigan tarmoqlar; 
 
Turli kompyuterlarda taqsimlanib bajariladigan funksiyalarni 
o‘zaro birgalikdagi harakatli tarmoqlar. 
 
Nazorat savollari 
 
1. Kompyuter tarmog‘i nima? 
2. Tarmoq operatsion tizimi turlari? 
3. Kompyuterni tarmoqga birlashtirish qanday masalalarni 
yechishga imkon beradi? 
4. Tarmoq turlari va bir-biridan farqlarini tushuntiring.
5. Tarmoq operatsion tizimining asosiy komponentlari. 
6. Tarmoq operatsion tizimlariga qo‘yiladigan talablar nima? 
7. Tarmoq operatsion tizimlarining qanday turlari mavjud? 
8. Tarmoqni qurish topologiyalari turlari? 
9. Shina topologiyasini tushuntiring. 
10. Yulduz topologiyasini tushuntiring. 
11. Xalqa topologiyasini tushuntiring. 
12. Daraxt topologiyasini tushuntiring. 
13. Marshrutlash algoritmini tushuntiring. 
14. Statik marshrutlash nima? 

---

234 
 
VIIBOB. OPERATSION TIZIMLARNING TARMOQ 
XIZMATLARI 
Tarmoq yoki ichki tarmoqning maqsadi foydalanuvchilarga 
xizmat ko‘rsatishdir: tarmoqning mahalliy qismdagi foydalanuvchilar 
masofadagi server xizmatlaridan foydalanishni istaydilar. Ushbu 
maqsadni amalga oshirish usullaridan biri sifatida, ikkita dasturiy 
ta’minotni 
ishga tushirish hisoblanadi. 
Mahalliy 
kompyuter 
masofadagi kompyuterga xizmat so‘rovlarini jo‘natish uchun dasturiy 
ta’minotni ishga tushiradi, masofadagi kompyuter esa so‘rovlarga mos 
xizmatlarni taqdim etish uchun dasturiy ta’minotni ishlatadi. Bundan 
shuni anglash mumkinki, internet orqali bog‘langan ikkita 
kompyuterlarning biri xizmatlar so‘rovini jo‘natishi va ikkinchisi esa 
bu so‘rovlarga mos xizmatlarni taqdim etish uchun dasturiy ta’minotni 
ishlatadilar.