U. R. Xamdamov, dj. B. Sultanov, S. S. Parsiyev, U. M. Abdullayev

Masofadagi soket manzili (Remote socket address). Bu 
maydon masofadagi soket manzilni aniqlaydi. 
7.7- rasm. Soket turlari 
7.2. Tarmoq operatsion tizimlari va ularning asosiy tarmoq 
xizmatlari 
E-mail arxitekturasi 
Elektron pochta arxitekturasini tushunish uchun quyidagi to‘rt 
senariy ko‘rib o‘tiladi.
Birinchi senariy. Birinchi holatda elektron pochtani jo‘natuvchi 
va qabul qiluvchi bitta pochta serveridagi foydalanuvchilar (yoki 

---

244 
dasturlar); ular to‘g‘ridan-to‘g‘ri umumiy pochta serveriga ulangan. 
Ma’mur qabul qilingan xabarlar saqlanadigan har bir foydalanuvchi 
uchun bitta pochta qutisini yaratdi. Pochta qutisi mahalliy qattiq 
diskning bir qismi, ruxsat cheklovlari bo‘lgan maxsus fayl. Faqat 
pochta qutisi egasi unga kirish huquqiga ega. A foydalanuvchi B 
foydalanuvchiga xabar yuborishi kerak bo‘lganida, u xabarni 
tayyorlash va B ning pochta qutisiga saqlash uchun foydalanuvchi 
agenti (user agent - UA) dasturini ishga tushiradi. Xabarda jo‘natuvchi 
va qabul qiluvchining pochta qutisi manzillari (fayllarning nomlari) 
mavjud. B foydalanuvchi agentidan foydalangan holda o‘z pochta 
qutisi tarkibini o‘zi xohlagan paytda olishi va o‘qishi mumkin. 7.8- 
rasmda mazkur misol ko‘rsatilgan. Bu ofisdagi xodimlar o‘rtasidagi 
an’anaviy qaydlarni almashinishga o‘xshaydi. Pochta xonasi mavjud, 
u yerda har bir xodimda uning ismi yozilgan pochta qutisi mavjud. A, 
B ga eslatma yuborishi kerak bo‘lganida, u xatni yozadi va B ning 
pochta qutisiga kiritadi. 
7.8- rasm. Birinchi senariy 
B pochta qutisini tekshirib ko‘rganda, A ning qaydlarini topadi va 
o‘qiydi. Demak, elektron pochta jo‘natuvchisi va qabul qiluvchisi bitta 
pochta serverida bo‘lsa, faqat ikkita foydalanuvchi agenti kerak bo‘ladi.