U. V. G‘afurov, B. E. Mamarahimov, Q. B. Sharipov, F. O. Otaboyev

3-chizma. Laffer egri chizig‘i. 
Shuningdek, mamlakatning turli mintaqalarida soliq yukining bir xil darajada 
bo‘lishi ham muhim ahamiyat kasb etadi. Bu borada YUNESKO xalqaro tashkiloti 
tomonidan tavsiya etilgan taqqoslama usullardan foydalaniladi. Soliq yuki 
darajasini miqdoran aholi jon boshiga to‘g‘ri keluvchi soliqlar miqdorini 
to‘lovga layoqatlilik ko‘rsatkichiga nisbati yoki soliq to‘langandan keyingi 
daromad miqdorini to‘lovga layoqatlilik ko‘rsatkichiga nisbati sifatida 
ifodalash mumkin: 
P
N
K
x
yuki
soliq
/


 yoki 
PN
DN
K
yuki
soliq
/

, 
 
bu yerda: N
x 
– aholi jon boshiga to‘g‘ri keluvchi soliqlarning o‘rtacha 
miqdori; DN – aholining soliqlar to‘langandan keyingi daromadi; PN – aholining 
to‘lovga layoqatliligi. 
Soliq yuki darajasini soliqlarning yalpi ichki mahsulotdagi salmog‘i bo‘yicha 
ham aniqlash mumkin: 
YaIM
N
K
yuki
soliq



/
, 
 
bu yerda: N – soliqlar miqdori;
YAIM – yalpi ichki mahsulot hajmi. 
 
 

---

224 
Asosiy tayanch tushunchalar 
 
Moliya – pul mablag‘larining harakati, ya’ni ularning shakllanishi, taqsimlanishi 
va foydalanilishi bilan bog‘liq ravishda vujudga keladigan munosabatlar. 
Moliya tizimi – moliyaviy munosabatlar va turli darajada ularga xizmat qiluvchi 
moliyaviy muassasalardir. 
Davlat budjeti – davlat xarajatlari va ularni moliyaviy ta’minlash 
manbalarining tartiblashtirilgan rejasi. 
Soliqlar – jamiyatda vujudga keltirilgan sof daromadning bir qismini budjetga 
jalb qilish shakli. 
Soliq stavkasi – soliq summasining soliq olinadigan summaga nisbatining 
foizdagi ifodasi. 
Laffer egri chizig‘i – davlat budjeti daromadlari va soliq stavkasi o‘rtasidagi 
bog‘liqlikning tasvirlanishi.