83
Befarqlik egri chiziqlari kesishmaydi. Buni
isbotlash uchun M nuqtada
kesishgan I
1
va I
2
befarqlik egri chiziqlari ifodalangan 4-chizmani keltiramiz.
V I
2
I
1
M
R
X
A
4-chizma. Befarqlik egri chiziqlari kesishmasligining isbotlanishi
M va R nuqtalari I
1
egri chizig‘ida joylashganligi uchun iste’molchi ularning
birortasini afzal ko‘ra olmaydi. M va X nuqtalari I
2
egri chizig‘ida joylashganligi
uchun iste’molchi bularga ham bir xil munosabatda yondoshadi.
Natijada
iste’molchi R va X to‘plamlariga ham befarq bo‘lishi lozim. Biroq, amalda bunday
bo‘lishi mumkin emas, chunki R to‘plami o‘z tarkibiga ko‘proq A va V tovarlarni
olgani uchun X to‘plamiga nisbatan afzalroq hisoblanadi.
Ehtiyojlarning har bir darajasiga ko‘ra cheksiz befarqlik egri chizig‘i mavjud
bo‘lishi mumkin. Biz sodda ko‘rinishda faqat 3ta egri chiziqni ifodaladik. Bu 3ta
egri chiziq tovarlar to‘plamining ranjirovkasi (tartibini) ta’minlaydi.
Ranjirlash
to‘plamlarni eng yuqori darajadagi afzalidan eng kam afzallikka ega bo‘lgani
tomon tartibda qo‘yib chiqadi. Biroq, bu tartib bir to‘plamning
boshqa biridan
nechog‘liq afzalligini ko‘rsatib bera olmaydi.
2. Iste’molchi budjetining cheklanganligi
Iste’molchi xatti-harakatini tushunishda budjetning
chegaralanganligi
muhim ahamiyat kasb etadi. Budjet chegaralanganligining tanlovga ta’sirini misol
yordamida ko‘rib chiqamiz.
Talabaning stipendiyasi 10000 so‘m bo‘lib, u bu pulga 2 xil tovar – oziq-
ovqat (O) va kiyim (K) sotib olishi mumkin. Bu
tovarlar birligi narxini R
o
va R
k
deb
belgilasak,
1) ovqatlanish uchun sarflangan pul miqdori (PM
o
):
