У збеки стон респ убликаси о лий ва урта махсус таълим вазирлиги


Б О Б  НАРХ ВА НАРХ-НАВО СИЁСАТИ


Download 6.22 Mb.
Pdf ko'rish
bet68/180
Sana25.10.2023
Hajmi6.22 Mb.
#1720037
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   180
Bog'liq
Маркетинг асослари. Ғуломов С.С

8 Б О Б 
НАРХ ВА НАРХ-НАВО СИЁСАТИ 
8.1. 
Нархнинг бунёд булиш табиати ва а^амияти.
Нархлар тури
Нархнинг бунёд булиши маркетинг мажмуасида энг 
мураккаб ва энг мух,им жараён хисобланади. Нархлар 
оркали тижоратнинг пировард натижаси амалга оши- 
рилади, корхона ишлаб чик,ариш, сотиш таркибининг 
барча бугинлари унинг маркетинг хизматини ва иши- 
нинг самарадорлигини аникдайди. Пировард хисобда 
нархлар ишбилармонга, фирмага режалаштирилган да- 
ромадни таъминлайди, уларнинг махрулот-хужалик тар- 
киби ра к,обатбардошл и гин и н г барча махсулотлар маж- 
муасини, хизмат ва сервисни истеъмоли фойдасига х,ал 
булишининг гуво.\и булади. .
Нарх 
— бу ме\нат ма^сулининг к,ийматини пул шак- 
лида махсулот муомаласи шароитида алмаштириш со-
114


Хасидаги узгаришлар, махсулот-пул муносабатларини 
белгилашдир. Бу маркетинг мажмуасининг бирдан-бир 
таркибий к,исми булиб, хужалик юритувчи субъектлар- 
нинг молия ресурслари йигилишй’га имкон яратади.
(Нарх + талаб килинган махсулот сони-савдодан 
келган маблаг). Маркетинг доирасидаги барча бошка 
фаолият (реклама, сотилишни рагбатлантириш, бозор­
ни гекшириш) харажат х,исобланади ва ишбилармон- 
лик даромадидан ёки киритилган маблагдан фойдани 
олиш ниятида амалга оширилади. Нарх узига хос раг­
батлантириш самарасига эга.
Нарх-наво ва тугри нарх сиёсати хамда маркетинг 
фаолиятининг махсулотини лойихалаш, унинг бозор­
даги харакати, таксимланиши ва бошка шу каби омил- 
лар истеъмол талабига бевосита таъсир курсатади. Нарх- 
навонинг турли-туманлиги маркетинг мухитининг ички 
ва ташки омиллари мажмуа билан белгиланади хамда 
у ахборот, рагбатлантириш, "таксимлаш, тенглашти- 
ришдан келиб чикади, улар вазифанинг даромадли 
булишини таъминлайди.
Хизмат курсатиш со\асига ва махсулот муомаласи 
шаклига караб нархлар куйидаги турларга булинади.
Кутара нарх 
— бу кутара-савдо базалари хар хил 
магазинларга ва бошка истеъмолчиларга берадиган нарх- 
дир. У уз йулида корхона кутара нарх ва кутара сотувчи 
ташкилотларнинг савдо кушимчаларидан иборат.
Чик,ариш нархи 
— бу махсулот ишлаб чикарувчи 
корхоналарни уз харидорларига ахолидан ташкарида 
Хисоб-китоб килади га н нархдир. Бу нарх хар иккала 
томоннинг келишуви билан ёки нарх куювчилар томо­
нидан белгиланади.
Махсулот ишлаб чикарувчилар (сотувчилар) хар хил 
савиядаги нархларни бир турдаги махсулот буйича ке- 
лишиш хакукига эга. Бунга махсулот етказиб бериш, 
пул тулаш, бозор номенклатураси, мавсумий талаб ка- 
билар таъсир курсатади.
Кутара устамаларнинг иктисодий мохияти шундан 
иборатки, улар кутара савдо ташкилотларнинг (сарф 
харажатларини коплаш) ма\сулотни истеъмолчиларга 
етказиб бериш, маълум улчамдаги даромад бунёд этиш, 
киймат солиги ва бошка бюджетга тушмайдиган фой- 
далар буйича сарф-харажатларини коплашдан иборат- 
дир. Давлат ёки нарх белгиловчи идоралар карори асо­
сида нарх белгилашдан маълум чеклашишларни ички 
бозор буйича утказиш мумкин.
120



Download 6.22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   180




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling