У збеки стон респ убликаси о лий ва урта махсус таълим вазирлиги


Download 6.22 Mb.
Pdf ko'rish
bet69/180
Sana25.10.2023
Hajmi6.22 Mb.
#1720037
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   180
Bog'liq
Маркетинг асослари. Ғуломов С.С

Шаргномавий нарх 
— бу шартнома асосида сотувчи 
ва сотиб олувчи, махсулот ишлаб чикарувчи ва истеъ­
мол кдяувчи ёки уртада турувчи уртасида урнатилган 
нархдир.
Чакана нарх 
— бу нарх буйича чакана савдо ташки- 
лотлари махрулотни халкда сотади. У чекланган ва эр- 
кин булиши мумкин. Чекланган чакана нарх нарх бел- 
гиловчи идоралар оркали урнатилади. Эркин нарх хар 
хил савдо корхоналари, хужалик юритувчи субъектлар 
томонидан чекланади, уни чикариш нархи асосида ва 
савдо \амда чикарувчи бугин кушимчасини кушиш би­
лан белгиланади.
Савдо устамаси 
— бу сотиш кушимчаси булиб савдо 
корхоналари ва бошка хужалик юритувчи субъектлар 
томонидан халк,га махсулот сотилишида урнатилади. 
Унинг вазифаси махсулотларни чакана тарзда сотиш би­
лан боглик, харажатларни ва бу операциялардан даромад 
кдлишни таъминлашдан иборат. Хокимият ёки нарх бел- 
гиловчи идоралар карори билан савдо устамаларининг 
микдори чекланиши мумкин. Бозор куламини ва унинг 
худудий чегарасини хисобга олиб нархлар махаллий, 
миллий (ички) ва умумжахрп (ташки) булиши мумкин.
Махсулот бозорларида хар хил турдаги нархлар иш­
латилади: яъни ишлаб чик,ариш воситалари нархи — 
махсулот нархи деб аталувчи, кенг истеъмол махсулот­
ларнинг нархи — махсулот нархи деб аталувчи, мех- 
нат-махсулот хизматининг махсус тури ишининг нар­
хи — тарифлар деб аталувчи нархлардир.
Махсус турдаги нархлар 
— булар чекланган нарх­
лар деб аталади. Улар янги махсулот турининг хамда 
гурухдаб (сериялаб) ва куплаб ишлаб чикарилувчи мах­
сулот муомаласи учун ишлатилади. Чекланган нархлар 
узларининг энг юкори йул куйиладиган савиясини ифо- 
далайди.
Янги махсулот учун босцичли нархлар тасдикдани- 
ши мумкин, яъни улар ишлаб чикарувчи томонидан 
олдиндан белгиланган мухдатларда ва аввалдан аник- 
ланган шкала буйича камаювчи нарх гурухдаб (серия­
лаб) ва куплаб ишлаб чикариладиган махсулот учун 
к,оида буйича прейскурант нархлари, яъни махсус прей­
скурант тупламларига кирувчи нарх белгиланади. Хиз­
матлар учун урнатилган нархлар хам прейскурантли 
булиши мумкин.
Нархларнинг махсус тури махсулот биржалари фа- 
олиятига хизмат килади. Махсулот биржасида тупла-
121


нувчи нархлар биржалар котировкалари деган номни 
олган, узига хос нархлар тури капитал бозорида хам 
ишлатилади. Ссуда капиталининг махсулот сифатидаги 
Киймати фоиз хисобланса, калбаки капитал — ким- 
матбахо когозлар курси хисобланади.
Мехнат биржасида ишчи кучи нархи фаолият 
курсатади, унинг номи иш хакидир. Таъсир курсата- 
диган вак,тга караб нархлар режали, х,акикий (амал- 
даги), солиштирма, яъни маълум вактга белгиланган 
нархларга булинади. Таъсир курсати ш мухлатига караб 
нархлар: доимий, вактинчалик, мавсумий ва бир 
марталик туркумларга булинадилар. Нархлар 
узил- 
кесил шаклланиш жойига караб (ишлаб чикариш 
жойида ёки истеъмол килиниш жойида) куйидаги 
турларга булинади:
— франко-станция (пристань) жунатувчи;
— франко-станция (пристань) кабул килиб олув-
чи.
«Франко» сузи махсулотни ишлаб чикарувчидан то 
истеъмолчигача етказиш учун кетган транспорт хара­
жатлари микдорининг нарх таркибига киритилишини 
билдиради. Юкорида номлари келтирилган нархлардан 
ташкари махсулот—йул муносабатлари тизимида кенг 
ишлатилувчи аукцион, маълумотномавий, эркин, тар­
тибга солинувчи ва белгиланган хамда талаб, таклиф 
ва мувозанат нархлари мавжуд.
Аукцион нархлар аукцион савдосидаги нархлардир.

Download 6.22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   180




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling