Daryo havzasining simmetriklik darajasi bosh daryoga nisbatan
aniqlanadi. Uni ifodalash uchun havzaning asimmetriya koeffitsiyentidan foydalaniladi. Asimmetriya koeffitsiyenti quyidagi ifoda yordamida
aniqlanadi:
,
F F F К у ч а
bu yerda:
ч F havzaning bosh daryoga nisbatan chap qismida joylashgan
maydoni,
у F mos ravishda o‘ng qismida joylashgan maydoni. Ifodadan
ko‘rinib turibdiki, asimmetriya koeffitsiyenti o‘lcham birligiga ega emas.
Daryo havzasining o‘rtacha balandligi. Ma’lumki, joyning
balandligi o‘zgarishi bilan tabiiy omillar ham o‘zgarib boradi. Bu
o‘zgarishlar daryolarning gidrologik rejimiga ham o‘z ta’sirini o‘tkazadi.
SHuni hisobga olib, har bir daryo havzasining o‘rtacha balandligi
aniqlanadi. Daryo havzasining o‘rtacha balandligi (N
o‘rt
) ni ikki usul bilan
aniqlash mumkin:
a) hisoblash ifodasi yordamida;
b) daryo havzasining gipsografik egri chizig‘i yordamida.
82
Birinchi usulda daryo havzasining o‘rtacha balandligini quyidagi
ifoda yordamida hisoblash mumkin:
,
...
2
2
1
1
F f h f h f h n n урт
bu yerda:
n f f f ,...
2
,
1
gorizontallar bilan chegaralangan maydonlar,
n h h h ,...
2
,
1
gorizontallar bilan chegaralangan maydonlarning o‘rtacha balandliklari
(6.2rasm).
