Uglevodlar Tayyorladi: Valiyeva Hilola

Uglevodlar

Tayyorladi: Valiyeva Hilola

Reja:

1.Monosaxaridlarning umumiy xossalari
2.Disaxaridlar
3.Polisaxaridlar

Monosaxaridlarning umumiy xossalari

Monosaxaridlar eng sodda uglevodlar hisoblanadi. Ularning umumiy nomini molekulasidagi uglerod atomlar sonini lotincha nomiga «oza» qo‘shimchasi qo‘shib o‘qish bilan hosil qilish mumkin
Glukoza sof holda yashil o‘simliklarning deyarli hamma a’zolarida uchraydi. Ayniqsa u uzum sharbatida ko‘p, shuning uchun glukoza ba’zan uzum shakari ham deyiladi. Asal, asosan, glukoza bilan fruktoza aralashmasidir. Odam a’zolarida glukoza muskullarda, qonda va oz miqdorda butun to‘qimalarda bo‘ladi.
DISAXARIDLAR, biozalar,— molekulalari ikki monosaxarid qoldig’idan tuzilgan uglevodlar, hammasi glikozidlar tipida tuzilgan. Qaytarish xossasiga ega bo’lmagan Disaxaridlarga 2 glyukoza qoldig’idan tuzilgan tregaloza (mikoza), glyukoza va fruktoza krldiklaridan tuzilgan saxaroza va boshqalar, qaytaruvchi xossali Disaxaridlarga maltoza, tsellobioza, laktoza va boshqalar kiradi
Disaxaridlar kristallanadi, suvda, 45-48°li spirtda eriydi; chuchmal. Kislotalar ta’sirida gidrolizlanganda monosaxaridlar hosil bo’ladi. Disaxaridlar o’simlik va hayvon organizmlarida keng tarqalgan. Odatda, tabiiy manbalardan (masalan, saxaroza — qand lavlagi yoki shakarqamishdan, laktoza — hayvonlar sutidan) olinadi. Aksarisi kimyoviy va biokimyoviy usullar b-n sintezlanadi. Saxaroza, laktoza va maltoza — qimmatli oziq-ovqat va ta’m beruvchi moddalar.
POLISAXARIDLAR — monosaxaridlar kdldigʻidan tuzilgan yuqori molekulali uglevodlar. Polisaxaridlar hayvon, oʻsimlik va mikroorganizmlarda keng tarqalgan biopolimerlarning asosiy guruhidan biri; ular organizmda turli funksiyalarni bajaradi. Koʻplab tarqalgan Polisaxaridlarning umumiy formulasi CnH2nOn. Polisaxaridlarga monosaxaridlar yoki ularning hosilalaridan hosil boʻlgan kondensatlanish polimerlari deb qaraladi. Polisaxaridlar monosaxaridlar tarkibiga koʻra, gomopolisaxaridlar va getero-polisaxaridlarga boʻlinadi.
Kraxmal. Kraxmal, shuningdek selluloza (keyinroqqa q.) uglerodlarning uchinchi gruppasiga — polisaxaridlarga kiradi.
Bu moddaning molekular massasi aniq topilmagan, lekin uning juda kattaligi ma’lum va har xil namunalarida turlicha boMishi (100000 gacha) mumkin. Shu sababli boshqa polisaxaridlar singari kraxmalning formulasi ham (С6Н |0О5)и tarzida ifodalanadi. Har qaysi polisaxarid uchun n ning qiymati turlicha boladi.
Kraxmal ta’msiz, oq kukun bo'lib, sovuq suvda erimaydi. Qaynoq suvda kleyster hosil qiladi.

E'TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT