Uliwma pedagogika

Deni saw, sap deneli, xa`r ta`repleme shiniqqan jaslardi ta`rbiyalap jetistiriw O`zbekstan
Respublikasi g`a`rezsizlikke eriskennen baslapqi en` basli maqsetlerinin` biri boldi. Dene 
ta`rbiyasi balanin` duris o`siwi, organizmnin` xa`r ta`repleme rawajlaniwin, jaqsi turmis
qa`lpinin` qa`liplestiriliwin, uzaq o`mir ko`riwdi, miynetke xa`m Ana Watandi qorg`awg`a 
tayarlawdi ta`miynleydi. Ol o`zinin` jeke xizmetlerin atqariw barisinda a`dep ikramliliq, miynet,
estetikaliq xa`m gigienaliq ta`rbiyalar menen tig`iz baylanisadi. Dene ta`rbiyasi oqiwshilardi 
a`dep-ikramliliq qatnasiqlar menen qurallandiradi. Dene ta`rbiyasi waqtinda xa`r qiyli qarama-
qarsiliqli jag`daylar, sonin` ishinde oqiwshilardin` ja`miyetke, adamlarg`a o`z-o`zine bolg`an 
qarsi pikirleri de payda boladi. Dene ta`rbiyasi oqiwshilardin` rejiminde, miynet xa`m dem
aliwinda u`lken rol` oynaydi. 
Dene ta`rbiyasinin` waziypalari xa`m mazmuni to`mendegilerdi na`zerde tutadi. 1. Balanin`
duris fizikaliq jaqtan rawajlaniwi xa`m den-sawlig`inin` bekkemleniwine ta`sir jasaw. Bunin` 
ma`nisi, dene ta`rbiyasi organizmnin` morfologiyaliq xa`m funktsionalliq jaqtan jetiskenliklerge
erisiwine qaratilg`an. Vrachlardin` ko`rsetiwi boyinsha birqansha awiriwlar, balalardin` 
patologiyaliq sharayatlari birden bolmaydi. Olar bir neshe jillar dawaminda o`z-o`zine
qaramag`aninin` aqibetinde kelip shig`adi. Balalarda denenin` duris o`siwinin` buziliwinan basqa 
da bir qansha kesellikler payda bola baslaydi. Ma`selen; ko`zdin` ko`riwi xa`lsireydi, tisleri
qarawitip korroziyag`a ushiraydi, revmatizm, xronicheskiy tonzillit, nevroz kesellikleri menen 
awiradi. Mine usilar esapqa alinip vrachlardin` ko`rsetpesine muwapiq is alip bariladi. 2.
Xa`reket etiw sipatlarin rawajlandiriw (Juwiriw, sekiriw, tezlik x.t.b.) 3. Xa`reket etiw 
uqipliliq xa`m ko`nlikpelerin qa`liplestiriw. 4. Turaqli tu`rde dene ta`rbiyasi menen
shug`illaniwg`a qizig`iwshiliq xa`m talapti ta`rbiyalaw. 

---

O`tmishtin` pedagogikaliq miyraslarinda da dennin` sawlig`i ma`selesine ayriqsha itibar

beriledi. Ma`selen deni saw anadan, deni saw bala tuwiladi, sap denede sap aqil, densawliq-
teren` bayliq.x.t.b. usig`an uqsas naqil-maqallar bug`an da`lil boladi. Xaliq da`stanlarinda da
den sawliq xa`m dene ta`rbiyasi ma`seleleri ko`plep so`z etiledi. 
Mektep, mektepten tis ta`rbiyaliq mekemeler xa`m shan`araq balalardin` duris, fizikaliq
jaqtan rawajlaniwin ta`miynlew xa`m den-sawlig`in bekkemlew islerinde birgelikte xa`reket 
etedi.