Uliwma pedagogika

Ku`ndelikli turmis xa`m ol arqali oqiwshilarg`a estetikaliq ta`rbiya beriw. Balalardi
ta`rbiyalawda olardi ku`ndelikli turmis estetikasina u`yretiwde ayriqsha orindi iyeleydi. Adamdi 
qorshag`an sharayat, bo`lmenin` jiynaqlig`i, kiyim-bulardin` barlig`i xa`mme waqit adamg`a
ta`sir etedi. Sonliqtan balalardi uliwma ma`deniyatqa, gigiena ka`delerin saqlawg`a, 
jiynaqliliqqa, a`lpayimliliqqa, itibarliqqa u`yretiw-estetikaliq ta`rbiyanin` en` a`xmiyetli
ta`repleri bolip esaplanadi. Ku`ndelikli turmis estetikasi-balanin` o`zinin` turmisinan baslanadi. 
Bala ba`rqulla o`zinin` turmisin gozzal etip ko`rsetiwge umtiladi.

---

Mektepte oqiwshi menen mug`allimnin` u`lken jastag`i oqiwshilar menen kishi jastag`i

oqiwshilardin` arasinda shin, toliq adamgershilikli qatnasiqlardin` o`z estetikasi bar. Mektepte, 
sem`yada adamlardin` bir-birlerine bolg`an miyrimsizlikleri, nadanliq, jalg`an qatnas jasawlar
bala turmisinda teren`, o`shpes iz qaldiradi. Bala neni ko`rip, neni qabillasa, sol tuwrali 
oylaytug`in bolg`an waqtinda olarg`a estetikaliq ta`rbiya beriw mektep aldinda turg`an en`
joqari waziypa bolip esaplanadi. 
Balaliq xa`m o`spirimlik jillari suliwliq aldinda tan`laniw, xu`rmet-izzet ko`rsetiw,
adamgershilikli qatnasiqlardin en` za`rur elementlerinin biri. Olarsiz xaqiyqat ta`rbiyani iske 
asiriw, adamgershilikli ma`deniyattin` ornig`iwi mumkin emes. Adamgershilik ma`deniyati
sezimler ma`deniyatina qarag`anda da na`zik bayanlanadi. Sebebi, mektepte u`yrengenlerdin` 
ko`pshiligi waqittin` o`tiwi menen so`zsiz umitiladi, biraq adam pikiri jaqinlasip ketken
ma`deniy bayliqlardin` xa`mmesi adam janinda, birinshi na`wbette sezimlerde, bastan 
keshiriwlerde iz qaldiradi.
Biz balanin` bastan keshiriwlerindegi ko`terin`kilik xa`m ulliliq xaqqindag`i tu`sinikti 
ballada, onin` mektepke kelgen ku`nlerinen baslap-aq qa`liplestiremiz. Usi tu`sinikti joqari
a`dep-ikramli minez-qulqtin`, qaxarmanliq islerdin` janli misallari arqali olardin` su`yegine xa`m 
qanina sin`diremiz. Adamgershilik, suliwliq xaqqindag`i tu`sinikke ruxiy suliwliqti, isenimge
sadiqliq, adamgershilik, jamanliqqa mawasasiz boliwdi birinshi oring`a qoyamiz. Balalardin` 
ruxiy turmisina aralasqan adamgershilik suliwlig`i, olardi o`z isleri xaqqinda oylaniwg`a
ma`jbu`rleydi. Na`tiyjede kollektivtegi pikirler, sezimler, qatnasiqlar a`dep-ikramliq suliwlig`i 
menen ruxlanadi.
Xa`r bir oqiwshi o`spirimlik jillarinan baslap-aq qilwalarinda ruxiy suliwliq iske asirilg`an 
adamlarg`a ashiq boladi. O`spirim jasindag`i balalar xa`m qizlar a`lemge belgili bolg`an
adamlarg`a emes qarapayim adamlarg`a da ashiq boladi. Demek qarapayim adamlarda jas 
ju`reklerge qozg`aw salip biledi.
Estetikaliq ta`rbiya bilip aliwg`a xa`wesleniwdi, qizig`iwshiliqti ta`rbiyalaw menen de 
tig`iz baylanisadi. Ta`jiriybeshilik miynetine umtiliwdin` o`zi su`yikli, intellektualliq bay
miynettin` estetikaliq talaplarin qanaatlandiriwdin` qatarinan orin aladi. Egerde aqil miyneti 
intellektualliq ruxlaniw menen ushlassa, eger adam oylanip otirip, o`zin ta`biyatti
boysindiriwshi sipatinda sezse, ol xa`r qanday qiyinshiliqti jen`edi, oni sa`tsizlikler 
qiynaldirmaydi. Aqil juwirtip miynet islegende g`ana oy pikir rawajlanadi. Sonliqtanda ta`biyat
nizamliliqlari izertlenetug`in xa`m paydalanilatug`in fizikaliq miynet oqiwshilardi barqulla 
ruxlandiradi.