Umum ped na amal-O`um 13-14

UZLIKSIZ TA‘LIM PEDAGOGIKASI 
100 
undagi Ota-onaning farzand tarbiyasida mas‘uliyati yanada oshdi, deb aytishga to‗la asosimiz 
bor. Shaxs ma‘naviyati, uning dunyoqarashi, insonning tasavvur va e‘tiqodiga aloqador 
ko‗nikmalar majmui asosan oilada shakllanadi. Shu ma‘noda oila - haqiqiy ma‘naviyat o‗chog‗i, 
mafkuraviy tarbiya omili va muhitidir. Binobarin, milliy mafkuramizga xos ilk tushunchalar 
inson qalbi va ongiga, avvalo, oila muhitida singadi. Bu jarayon bobolar o‗giti, ota ibrati, ona 
mehri orqali amalga oshiriladi.
―Har bir inson uchun, - deb ta‘kidlagan edi I.A.Karimov, - Vatan tushunchasi, avvalo 
oiladan boshlanadi. Shu bois, oila va mafkura tushunchalari chambarchas bog‗liqdir. Oilaning 
jamiyatdagi o‗rni, tarbiyaviy-axloqiy ahamiyati, qadr-qimmatini anglab yetmasdan, oilaga milliy 
manfaat nuqtainazaridan yondoshmasdan turib, xalqchil mafkura yarata olmaymiz»
1
. 
Yurtboshimizning ―Yuksak ma‘naviyat – yengilmas kuch‖ asarida ham bu masalaga alohida 
e‘tibor qaratib: ―Har qaysi millatning o‗ziga xos ma‘naviyatini shakllantirish va yuksaltirishda, 
hech shubhasiz, oilaning o‗rni va ta‘siri beqiyosdir‖
2
, deydi.
Binobarin, jamiyat faqat o‗z shaxsiy manfaatini ko‗zlaydigan odamlar yig‗indisidan iborat 
emas. Umumiy manfaatlarni teran anglash, kishilarning jamiyat bo‗lib uyushishlariga, ijtimoiy 
talab va normalarni e‘tirof etib, ularga amal qilishlariga sabab bo‗ladi. Bu ayniqsa, hozirgi o‗tish 
davrida nihoyatda muhim ahamiyat kasb etmoqda.
Ana shu sababdan ham jamiyat a‘zolarini umumiy maqsad va manfaatlar yo‗lida 
birlashtirish mafkuraning asosiy vazifalaridan biridir. O‗zining Vatan deb atalmish ulug‗ bir 
oilasiga mansubligini his etish tuyg‗usi o‗z-o‗zidan paydo bo‗lmaydi, balki muttasil va izchil 
mafkuraviy tarbiya samarasi o‗laroq, yuzaga keladi
3
. Oiladagi totuvlik, ahillik, mehr-shafqat 
hislatlari uluksiz ravishda turli shakllarda olib boriladigan axloqiy tarbiyaning g‗oyat xilmaxil 
qatlamlarini umumiy manfaatlari atrofida jipslashtirish, odamlar o‗rtasida hamjihatlik totuvlik, 
o‗zaro yordam xislatlarini shakllantirish ham izchil mafkuraviy tarbiya vositasida amalga 
oshiriladi.
Davlat, nodavlat tashkilotlarning o‗rni. «Kuchli davlatdan - kuchli fuqarolik jamiyatiga 
o‗tish» g‗oyasini bugun amalga oshirish ma‘lim ma‘noda mafkuraviy ishlarimizning qat‘iy 
tizimi doirasiga bog‗liq. Shuningdek, o‗qitish texnologiyasi, darslik, ijtimoiy fan salohiyatiga, 
ularni amalga oshirish omillariga bog‗liq.
Siyosiy partiyalar - o‗z faoliyati bilan fikrlar rang-barangligi va qarashlar xilmaxilligiga 
asoslangan demokratik jamiyat barpo etish g‗oyasining amalga oshishiga xizmat qiladi.
O‗zbekistonda har bir partiya o‗z dasturiy qarash va maqsadlarini ro‗yobga chiqarish 
uchun barcha huquqiy asos va qonuniy kafolatlarga ega. Har bir partiyaning o‗z dasturiy 
g‗oyalarini hayotga tatbiq etish jarayonida milliy istiqlol mafkurasining asosiy tamoyillariga 
amal qilishi siyosiy hayotning bosh mezonidir. Chunki xalq manfaatlari, istiqlol g‗oyalari, qaysi 
siyosiy va mafkuraviy kuchga mansubligidan qat‘iy nazar, barcha yurtdoshlarimiz uchun 
muqaddasdir.
Mamlakatimiz ijtimoiy hayotida faoliyat ko‗rsatayotgan nodavlat tashkilotlar mafkuraviy 
jarayonlarda ham faol ishtirok etishi lozim.
Respublika Ma‘naviyat va ma‘rifat kengashi bu boradagi amaliy ishlarni muvofiqlashtirib 
borishi, Inson huquqlari milliy markazi, Ma‘rifatparvarlar jamiyati, Oila ilmiy markazi, 
Faylasuflar milliy jamiyati, O‗zbekiston Faylasuflari jamiyati, Ijtimoiy fikr markazi kabi 
tashkilotlar o‗z faoliyatini milliy istiqlol mafkurasi bilan uyg‗un holda tashkil etishi maqsadga 
muvofiqdir.
Shuningdek, milliy g‗oya va milliy istiqlol mafkurasini joriy etishga moddiy, texnikaviy va 
ma‘rifiy jihatdan ko‗mak beradigan «Sog‗lom avlod», «Kamolot», «Umid», «Ulug‗bek», «Oltin 
meros», «Amir Temur», «Imom Buxoriy», «Ustoz», «Mahalla», «Iste‘dod» jamg‗armalari va 
boshqa jamoat tashkilotlari imkoniyatlaridan foydalanishga jiddiy e‘tibor qaratish zarur.
1
Karimоv I. Milliy istiqlоl mafkurasi – хalq e‘tiqоdi va buyuk kеlajakka ishоnchdir. --T.:O`zbеkistоn, 2000. –B. 23.
2
Karimоv I. Yuksak ma‘naviyat – еngilmas kuch. –T.:Ma‘naviyat, 2008. –B. 52. 
3
Milliy istiqlоl g‘оyasining asоsiy maqsad va vazifalari. -T.:«Ijоd dunyosi» nashriyot uyi, 2002. –B. 9.

---

UZLIKSIZ TA‘LIM PEDAGOGIKASI 
101 
Demak, milliy istiqlol g‗oyasini yoshlar ongiga singdirish sohalari va yo‗nalishlari 
xilmaxil bo‗lib, ulardan samarali va to‗g‗ri, o‗rinli foydalanishni talab etadi. Mafkura har qanday 
jamiyat hayotida zarur va muhimdir. Mafkura bo‗lmasa xalq, millat, jamiyat, davlat o‗z yo‗lini 
yo‗qotishi muqarrar. Mafkura jamiyat, xalq va millatning iqtisodiy, siyosiy, madaniy 
taraqqiyotiga maqsad va yo‗nalish beradi. Milliy g‗oya, milliy mafkurani yoshlar ongiga 
singdirishda:
1) 
Nodavlat, 
mustaqil 
tashkilotlar 
faoliyatini 
takomillashtirish, 
ularning 
imkoniyatlaridan to‗la foydalanish zarur.
2) 
Mustaqillikni mustahkamlab, ma‘naviy, ma‘rifiy-mafkuraviy ishlarni yanada 
jadallashtirish, yangi bosqichga ko‗tarish, bu sohadagi barcha ishlarni muvofiqlashtirib, yagona 
maqsad yo‗lida safarbar etishni taqozo etadi. Ayniqsa fuqarolarni kamol toptirishga 
yo‗naltirilgan va tuzilgan ma‘naviyat va ma‘rifat Respublika Kengashi targ‗ibot-tashviqot 
ishlarini uzluksiz olib borishni davr taqozo etmoqda.
3) 
Maktablar, litseylar, kollej va oliy o‗quv yurtlarida bevosita ma‘naviyat masalalari 
bilan shug‗ullanadigan mutassaddi mutaxassislar lavozimlarini joriy etib, ular hayotini yanada 
faollashtirish lozim.
4) 
Oila, mahalla, umumiy o‗rta, umumiy maxsus, kasb-hunar ta‘limi, maktabdan 
tashqari muassasalar, oliy ta‘lim tizimida bolalar, o‗smirlar, talaba yoshlar ongini yuksaltirish, 
ularni ijodiy ishlar va tarbiyaviy tadbirlar bilan band qiladigan turli xil tashkilot va to‗garaklar 
tuzish, ongni fikrlashga o‗rgatish, ularning tafakkurida bo‗shliq paydo bo‗lishiga yo‗l qo‗ymaslik 
lozim.