“Умумий иқтисодиёт” кафедраси. Минтақа ва маҳаллий хўжалик иқтисодиёти

Фермер хўжалигини давлат рўйхатидан ўтказиш учун зарур ҳужжатлар бўлажак фермернинг ўзи ёки шартнома асосида туман ҳокимлигининг фермер хўжалигини давлат рўйхатига олиш тўғрисидаги қарори ёки рўйхатдан ўтказишни рад этиш тўғрисидаги қарори ариза берувчи ариза берган кундан бошлаб 7 (етти) иш кунида, туман ҳокимлигининг фермер хўжалигини давлат рўйхатига олиш тўғрисидаги қарори билан бир пайтда қабул қилинади. Шундан сўнг туман ҳокимлиги янги ташкил этилган фермерга «Давлат рўйхатидан ўтказилганлиги тўғрисида» ги гувоҳнома ва туман ҳокимияти муҳри билан тасдиқланган «рўйхатга олинган» белгисига эса таъсис хужжатларини ҳамда муҳр ва штамп тайёрлашга рухсатномани топширади.

• Фермер хўжалигини давлат рўйхатидан ўтказиш учун зарур ҳужжатлар бўлажак фермернинг ўзи ёки шартнома асосида туман ҳокимлигининг фермер хўжалигини давлат рўйхатига олиш тўғрисидаги қарори ёки рўйхатдан ўтказишни рад этиш тўғрисидаги қарори ариза берувчи ариза берган кундан бошлаб 7 (етти) иш кунида, туман ҳокимлигининг фермер хўжалигини давлат рўйхатига олиш тўғрисидаги қарори билан бир пайтда қабул қилинади. Шундан сўнг туман ҳокимлиги янги ташкил этилган фермерга «Давлат рўйхатидан ўтказилганлиги тўғрисида» ги гувоҳнома ва туман ҳокимияти муҳри билан тасдиқланган «рўйхатга олинган» белгисига эса таъсис хужжатларини ҳамда муҳр ва штамп тайёрлашга рухсатномани топширади.
• Фермер хўжаликларини ривожлантиришнинг учинчи йўналиши сурункали зарар келтириб ишлаётган ва кам рентабелли қишлоқ хўжалиги корхоналарини қайта ташкил этиб, тўлиқ фермер хўжаликларига айлантирилишидир.

Қишлоқ хўжалигида фаолият кўрсатиб келган хўжалик жамоа (ширкат) хўжаликларида бошқарувнинг эски иерархик усули сақланиб қолинганлиги, мулк эгалиги ҳиссининг деҳқонлардан бегоналашганлиги, ишлаб чиқаришни ташкил этишда инсон омилининг тадбиркорлик ва ташаббускорлик хислатларига эътибор берилмагани, шунингдек, қишлоқ хўжалигига хос хусусиятлар туфайли вужудга келган бошқа бир қатор омиллар таъсирида ишлаб чиқариш самарадорлиги кескин пасайиб кетган эди. Ўзбекистон Республикасининг «Қишлоқ хўжалиги корхоналарини санация қилиш тўғрисида»ги қонунига асосан 1998 йилда 104 та, 1999 йилда 150 та ва 2000 йилда 84 та сурункасига зарар келтириб ишлаётган хўжаликлар санацияга тортилди. Аммо, қишлоқ хўжалиги корхоналарини санациялаш жараёни кутилган натижани бермагани сабабли сурункали зарар билан ишлаётган ва кам рентабелли хўжаликларни истиқболда фермер хўжаликларига айлантириш тажрибаси амалиётга кенг жорий этила бошланди. Республика Вазирлар Маҳкамасининг 1999 йил 13 майдаги 243–сонли ҳамда 1999 йилда 25 декабрдаги 543-сонли қарорлари қабул қилиниши билан Қорақалпоғистон Республикасида 5 та хўжалик ўрнида 378 та, Сирдарё вилоятида 3 та хўжалик ўрнида 186 та ва Хоразм вилоятида 9 та хўжалик ўрнида 472 та жами 103 та фермер хўжаликлар ўрнида фермер хўжаликларини ташкил этилди.

• Қишлоқ хўжалигида фаолият кўрсатиб келган хўжалик жамоа (ширкат) хўжаликларида бошқарувнинг эски иерархик усули сақланиб қолинганлиги, мулк эгалиги ҳиссининг деҳқонлардан бегоналашганлиги, ишлаб чиқаришни ташкил этишда инсон омилининг тадбиркорлик ва ташаббускорлик хислатларига эътибор берилмагани, шунингдек, қишлоқ хўжалигига хос хусусиятлар туфайли вужудга келган бошқа бир қатор омиллар таъсирида ишлаб чиқариш самарадорлиги кескин пасайиб кетган эди. Ўзбекистон Республикасининг «Қишлоқ хўжалиги корхоналарини санация қилиш тўғрисида»ги қонунига асосан 1998 йилда 104 та, 1999 йилда 150 та ва 2000 йилда 84 та сурункасига зарар келтириб ишлаётган хўжаликлар санацияга тортилди. Аммо, қишлоқ хўжалиги корхоналарини санациялаш жараёни кутилган натижани бермагани сабабли сурункали зарар билан ишлаётган ва кам рентабелли хўжаликларни истиқболда фермер хўжаликларига айлантириш тажрибаси амалиётга кенг жорий этила бошланди. Республика Вазирлар Маҳкамасининг 1999 йил 13 майдаги 243–сонли ҳамда 1999 йилда 25 декабрдаги 543-сонли қарорлари қабул қилиниши билан Қорақалпоғистон Республикасида 5 та хўжалик ўрнида 378 та, Сирдарё вилоятида 3 та хўжалик ўрнида 186 та ва Хоразм вилоятида 9 та хўжалик ўрнида 472 та жами 103 та фермер хўжаликлар ўрнида фермер хўжаликларини ташкил этилди.