59._Orientobilharzia turkestanica o`rganish tarixi, ularning keltirib chiqaradigan kasalliklar, qarshi kurash va profilaktik chora-tadbirlar.Bu parazitni birinchi marta 1913 yili akademik K.I. Skryabin topgan.Parazitning keltirib chiqaradigan kasalligi orientobilgartsioz deyiladi. Bu kasallikasosan Iroq, Eron, Hindiston, Pokiston, Turkiya va Mo’g’iliston davlatlarida kengtarqalgan. MDHda esa O’rta Osiyo mamlakatlarida, Ozarbayjon va Uzoq Sharqdauchraydi. O’zbekistonda bu parazit asosan Xorazm viloyati va Qoraqalpog’istonRespublikasida keng tarqalgan.Orientobilharzia turkestanica o’ziga xos ayrim jinsli trematoda turi bo’lib,Schistosomatida turkumiga Schistosomatidae oilasiga mansub.
Erkaklarining uzunligi 6,4-12,9 mm, eni 0,48-0,64 mm. Og’iz so’rg’ichi
yumaloq, 70-80 tagacha bo’lgan urug’donlari cho’zinchoq-oval shaklga ega.
Urug’donlari ichak naylari orasida ikki qator bo’lib joylashadi. Urg’ochilarining
uzunligi 4,8-6,8 mm, eni 0,08-0,14 mm. So’rg’ichlari rudimentar. Bachadonda bitta
tuxum uzunchoq-oval shaklda bo’lib, har bir qutbida bittadan ilmoqchalari mavjud.
Boshqa qon ikki so'rg'ichlilariga o'xshab uning ham rivojlanishi ikkita xo'jayinda ketadi(29-rasm). Uning oraliq xo’jayini chuchuk suv shilliqqurtlari(Lymnaea
auricularia, Lymnaea pereger) va asosiy xo’jayinlari chorva mollari hisoblanadi
Urg’ochi trematodalar bevosita ichak devoriga yaqin joylardagi mayda qon
tomirlariga o’tadi va shu joylarga hali to’liq yetilmagan tuxum ajratadi. Tuxumning
keyingi rivojlanishi va tuxum ichida miratsidiy shakllanishi xo’jayin to’qimasida
amalga oshadi.Tuxum o’zida mavjud bo’lgan ilmoqchalari yordamida mayda qon
tomirlarini yorib ichakga o’tib oladi va hayvon tezagi bilan tashqi muhitga chiqadi.
Tuxum suvga tushganida uning ichidagi miratsidiy chiqadi va chuchuk suv
qorinoyoqli mollyuskalar sinfi vakillari organizmiga mantiya bo’shliqlari orqali o’tib
oladi. Mollyuska organizmida parazitlichinkalari partenogenetik yo’l bilan
rivojlanib, ona va qiz sporotsistalargaaylanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
