52._Toxoplasma gondii o`rganish tarixi, ularning keltirib chiqaradigan kasalliklar, qarshi kurash va profilaktik chora-tadbirlar. Toksoplazmalar (Toxoplasma) urug'iga bitta Toxoplasma gondii turi kiradi.Toksoplazmalar mushuk va boshqa mushuksimonlar oilasi vakillarining ingichkaichagida murakkab rivojlanish davrlarini o'tib, undan 2 ta sporali ootsista –sporozoitlar hosil bo'lishi bilan tugaydi (10-rasm).
Parazitni dastlab 1908-yili fransuz olimlari Nikol va Manso kemiruvchilarda
aniqlashgan.Toksoplazmalarning rivojlanishi xo'jayin almashtirish bilan boradi, ya'ni
mushuklar parazitning asosiy xo'jayini, boshqa hamma hayvonlar va odamlar esa
parazitning oraliq xo'jayinlari hisoblanadi. Umumiy po'st bilan o'ralgan merozoitlar
to'plami sista deyiladi. Bunday sistalar zararlangan o’rganlarda yoki hayvonlar
so'lagi, suti, axlati, siydigi va boshqa chiqindilarida bo'ladi.Hayvonlar sistalarni yutganida yoki kasal hayvonlarni yeganida parazitniyuqtiradi. Sistalar organizmga terining jarohatlangan joylaridan ham o'tishi mumkin.Sutemizuvchilarda esa toksoplazmalar yo'ldosh orqali ona organizmidan embriongao'tadi. Ayrim hollarda toksoplazmalar kanalar orqali ham yuqishi mumkin.Toksoplazmalarning jinsiy ko'payishi faqat mushuklar organizmida o'tadi.
Mushuklar kasal kemiruvchilardan parazitni o'zlariga yuqtiradi. Mushuk organizmida toksoplazmaning hayot sikli, boshqa koksidiyalarda bo'lganidek, jinsiy
ko'payish va sporotsistalar hosil bo'lishi bilan tugallanadi. Toksoplazmalarning
rivojlanishida jinssiz ko'payish ustun turadi.Toksoplazmalar odam va hayvonlarda toksoplazmoz kasalligini qo'zg'atadi.Toksoplazmalar odamga ovqat mahsuiotlari (go'sht, sut, tuxurn) va kasal uyhayvonlari (quyon, mushuk, it va boshqalar) orqali o'tib, me'da-ichak yo'llarigatushadi. Parazitlar ichak devorlarini teshib, limfa va qon tomirlari orqali turli
organlar (bosh miya, orqa miya, jigar, taloq, buyrak, mushak va bosh.) hujayralari
sitoplaz-masida rivojlanib, to'qimalarni yallig'lantiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
