Умумий якуний назорат саволларga-javob. “Parazitologiya” fani, uning biologiya fanlari tizimida tutgan o’rni va boshqa fanlar bilano’zarobog’liqligi

Умумий якуний назорат саволларga-javob.

1._“Parazitologiya” fani, uning biologiya fanlari tizimida tutgan o’rni va boshqa fanlar bilano’zarobog’liqligi.Parazitizmorganikolamvakillari(o’simliklar,hayvonlar)orasidauchraydigano’zaromunosabatlarningbirko’rinishi. Parazitso’ziyunonchabo’lib,aniqma’nosipara – yonida, sites – oziqa, to’g’ridan-to’gri tekinxo'r, bitta hayvon boshqa birhayvon hisobiga yashashi tushiniladi.Qadimgi Rimga bu so’z Gretsiyadan o’tgan.
Parazit terminining kelib chiqishi Yunonistonda, Perikl davrida, ya’ni miloddan
avvalgi V asrda mavjud bo’lgan qonunga asosan, ko’zga ko’ringan davlat arboblari
keksalik yoshida davlat qaramog’iga o’tishgan. Ular uchun qurilgan maxsus
pansionatlar parasitariya, u yerda yashovchilar esa parasitlar deb atalgan. Rim
imperiyasi davrida parazit so’zi o’zgalar hisobiga yashovchi ma’nosini anglatib,
hozirgi kungacha saqlanib qolgan. Shu xususiyatdan kelib chiqib, parazit qadimiy
tibbiyotda, har qanday boshqa organizm hisobiga yashab, oziqlanuvchi organizmlar
tushunilgan.Parazitlarniparazitologiyafanio’rganadi.Parazitologiya fanining maqsad va vazifalari odamlarda, hayvonlarda hamdao’simliklarda parazitlik qilib hayot kechiradigan hayvonlarni tuzilishi, rivojlanishi,tarqalishi, o’ziga xos biologik va ekologik xysusiyatlarini, parazitlar keltirib
chiqaradigan kasalliklarni o’rganish hamda ularga qarshi kurash choralarini to’g’ri
tashkil qilishdan iboratdir.Tirik organizmni o’ziga xos xususiyati bu uni tashqi muhit bilan bog’liqligidir.Tirik organizmlar o’rtasida biotik bog’lanishlar murakkab va xilma-xilligi bilan
xarakterlanadi va uni asosida oziqa va makon bog’lanishlari yotadi. Shu
bog’lanishlardan biri parazitizm ko’rinishida namoyon bo’ladi. Demak, organik
olamdagi ikkita boshqa-boshqa turga mansub organizmlarni bir-biri bilan bo’lgan
munosabatlarini bir ko’rinisi bu parazitizm hodisasi hisoblanadi.
Parazitizm tabiatda keng tarqalgan hodisa bo’lib, uni yuzaga chiqish shakllari
xilma-xildir. Barcha mikroorganizmlar (virus, bakteriya, zamburug’) parazitlik qilib
hayotkechirishgao’tgan.Yuksak o’simliklar orasida ham parazit formalarni kuzatish mumkin
(zarpechak, pechak). Hayvonlar orasida ham bir qancha turlari parazitlik qilib hayot
kechiradi.Umuman, parazitlarni o'rganish ob’yektlariga ko'ra tibbiyot parazitologiyasi
veterinariya parazitologiyasi, agronomiya parazitologiyasi va umumiy
parazitologiyaga bo'linadi.Parazitologiya ko'pgina biologik, tibbiyot va veterinariya sohasidagi maxsusfanlar bilan chambarchas bog'langan. Parazitlarning tavsifi, morfologiyasi, biologik
va ekologik xususiyatlarini hamda rivojlanish sikllarini o'rganish bilan zoologiya fani
shug'ullansa, ular qo'zg'atadigan kasalliklar patogenezi, klinikasi, diagnostikasi va
davolashini o'rganish bilan patologik anatomiya, patologik fiziologiya,
immunologiya, virusologiya, mikrobiologiya, terapiya, farmakologiya,
epizootologiya, xirurgiya, biokimyo, veterinariya-sanitariya ekspertizasi, zoogigiyena
va boshqa fanlar shug'ullanadi hamda ulardagi tadqiqot usullariga tayanadi.