Umumiy doc

Prinsipial pnevmatik sxemalar. Kimyo va oziq – ovqat sanoatlarining 
ko‘pgina tarmoqlarida TJ larni avtomatlashtirish ham mustaqil, ham elektr 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

655 
qurilmalar birgalikda foydalaniladigan pnevmatik avtomatlashtirish vositalarini 
qo‘llanish bilan bog‘liq. Prinsipial pnevmatik sxemalar (PPS) xuddi PESlar kabi 
avtomatlashtirish 
tizimining 
funksional 
(asosiy) 
bo‘g‘inlariga 
kiruvchi 
elementlarning to‘la to‘plamini aks ettiradi. Pnevmoavtomatika vositalarining 
o‘ziga xos xususiyati bir asbobda bir necha an’anaviy vazifalarni birga qo‘shib 
bajarishdir. Masalan, boshqarish stansiyasi ichiga kiritilgan ikkilamchi o‘lchov 
asbobi (masalan, PP 10.12E) topshiriq signalini nazorat qilish, shakllantirish, 
qo‘lda masofadan turib boshqarish va boshqa vazifalarni bajaradi. 
PPSga asoslangan pnevmatik avtomatlashtirish vositalari to‘g‘ri to‘rtburchak 
shaklida (masshtabsiz) tasvirlanib, ularning ichida yoki ular yaqinida shartli belgi 
va zazod turiga mansubligi ko‘rsatiladi. To‘g‘ri to‘rtburchaklar ichida asbob va 
qurilmalarni impulsli, komandali va ta’minlanuvchi aloqa liniyalariga ulash uchun 
ulanuvchi shtuserlarining nomeri ko‘rsatilishi kerak. YOrdamchi qurilmalar, ya’ni 
filtrlar, reduktorlar, havo bosimini nazorat qilish uchun ko‘rsatuvchi manometrlar, 
to‘suvchi armatura kabilar PPSda pnevmomanba sxemasi ishlab chiqilmagan 
holdagina ko‘rsatiladi. 
21.13-rasm. Suyuq mahsulot sarfini rosglash sxemasi: 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

656 
a — avtomatlashtirish sxemasi; b — prinsipial pnevmatik sxemasi. 
Misol tariqasida 21.13-rasmda suyuq mahsulot sarfini rostlash sxemasi 
keltirilgan. Rostlash konturida toraytiruvchi o‘lchash qurilmasi 1 – 1, 
pnevmochiqishli membranali difmanometr 1 – 2 boshqarish stansiyasi o‘rnatilgan 
start tizimidagi ikkilamchi ko‘rsatuvchi asbob 1 – 3, start tizimidagi rostlagich va 
pnevmatik ijrochi mexanizm 1 – 5 foydalanilgan. PPS da yordamchi 
elementlarning to‘la to‘plami bo‘lgan pnevmomanbaning ikkita liniyasi (sarflar 
datchigi va boshqarish shchitida montaj qilingan asboblar) tasvirlangan: to‘sqich 
ventil (V), havo filtri (F), bosim reduktori (R), kichik o‘lchamli texnik manometr 
(M). PPS da avtomatlashtirishning asosiy vositalarining raqamli belgilari 
saqlanadi.