Umumiy doc
Download 6.99 Mb. Pdf ko'rish
|
Texnologik jarayonlarni nazorat qilish va avtomatlashtirish
Zadatchik - o‘zining chiqishida rostlanuvchi kattalikning berilgan qiymatiga
mutanosib signal ishlab chiqarishga mo‘ljallangan qurilma. Ammo tengsizlik signalining quvvati, odatda, ijro etuvchi mexanizmning rostlovchi organini harakatga keltirish uchun kamlik qiladi. SHuning uchun, avtomatik rostlagich orqali amalga oshiriluvchi rostlash qonuniga muvofiq, bu signal kuchaytirilib tuzatiladi. Bu operasiyani kuchaytirgich va tuzatuvchi blok bajaradi. Rostlanuvchi kattalik bilan kirish signali o‘rtasidagi funksional bog‘lanishga rostlash qonuni deb ataladi. Signal avtomatik rostlagichning chiqishidan ijro etuvchi mexanizm kirishiga keladi. Rostlagichning buyruq signalini o‘zidagi rostlovchi organning tegishli signaliga o‘zgartiruvchi qurilma ijro etuvchi mexanizm deyiladi. Ko‘rilgan bir konturli ART uchun rostlash tizimi konturining yopiq holati xarakterlidir. Bu tizimning yana bir xususiyati uning detektorlash qobiliyatiga egaligi hisoblanadi. SHuning uchun, rostlash konturidagi, ta’sir faqat bir yunalishda bo‘ladi. Funksional belgilariga ko‘ra avtomatik rostlash tizimidagi elementlarni quyidagi guruhlarga bo‘lishi mumkin: 1) sezgir elementlar; 2) datchiklar; 3) solishtirish elementlari; 4) topshiriq bergich yoki boshqaruvchi elementlar (zadatchik); 5) o‘zgartiruvchi elementlar (biror fizik xossalarga ega bo‘lgan signallarni ikkinchi xil fizik xossalarga ega bo‘lgan signallarga aylantirishga mo‘ljallangan); 6) kuchaytirgichlar; 7) tuzatuvchi elementlar (tizimni talab qilingan dinamik sifatlar bilan ta’minlaydi); 8) ijro etuvchi elementlar; 9) stabilizatorlar (tizimning ish paytida berilgan fizik kattalik tebranishlarini stabillashga mo‘ljallangan); 10) signallarni uzatish uchun xizmat qiladigan taqsimlagichlar (turli elementlarni bir-biriga ketma-ket ulashga mo‘ljallangan); 11) hisoblash elementlari (konkret texnologik masalalarini echish va ma’lum matematik operasiyalarni bajarishga mo‘ljallangan). Iste’mol qilinadigan energiyaning turiga ko‘ra avtomatik rostlash tizimi PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 350 elementlari elektrik, pnevmatik, gidravlik va kombinasiyalashgan bo‘ladi. Avtomatik tizimlarning xususiyatlari ularning elementlari xususiyatlariga bog‘liq. Har bir elementning umumiy va asosiy xarakteristikasi uning o‘zgartirish koeffisienti, ya’ni element chiqish kattaligining kirish kattaligiga bo‘lgan nisbatiga teng. Avtomatika tizimlarining elementlari qiymat va sifat o‘zgarishlarini bajaradi. Qiymat o‘zgartirishlar kuchaytirish, stabillash va boshqa koeffisentlarni nazarda tutadi. Sifat o‘zgartirishlarda bir fizik kattalik ikkinchisiga o‘tadi. Bu holda o‘zgartirish koeffisienti element sezgirligi deyiladi. Avtomatika elementining yana bir muhim xarakterkasi - element (kirish kattaligi o‘zgarishiga bog‘liq bo‘lmagan) chiqish kattaligining o‘zgarishidan hosil bo‘lgan o‘zgartirish xatosidir. Bu xatoga sabab atrof-muhit temperaturasining ta’minlash kuchlanishining o‘zgarishi va hokazolar bo‘lishi mumkin. Element xarakteristikalarining o‘zgarishi natijasida paydo bo‘lgan xato nostabillik deb ataladi. Ba’zi elementlarning kirishi va chiqish kattaliklari o‘rtasida ko‘p qiymatli bog‘lanish mavjud. Bunga quruq ishqalanish, gisterezis va boshqalar sabab bo‘lishi mumkin. Bunday kattalikning har bir kirish qiymatiga uning bir necha chiqish qiymatlari mos keladi. Sezgirlik chegarasining mavjudligi shu hodisa bilan bog‘liq. Kirish kattaligining element chiqishidagi signalini sezilarli darajada o‘zgartirish qobiliyatiga ega bo‘lgan qiymati sezgirlik chegarasi deyiladi. Avtomatika elementlari mustaxkamlik bilan ham xarakterlanadi. Elementlarning sanoatda ishlatilishida o‘z parametrlarini yo‘l qo‘yilgan chegaralarda saklash qobiliyatiga mustahkamlik deb ataladi. Mustaxkamlik elementi loyihalash vaqtida hisoblanadi va uni ishlab chiqarilgandan so‘ng ishlatish jarayonida sinaladi. 10-BOBGA TEGISHLI TAYANCH SO‘Z VA IBORALAR TERMASI 1. Avtomatik nazorat 2. Avtomat rostlagich 3. Avtomatik rostlash 4. Avtomatika elementi 5. Avtomatlashtirish 6. Ijro etuvchi mexanizm PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 351 7. Zadatchik 8. Mustahkamlik 9. Nostabillik 10. Rostlanuvchi kattalik 11. Rostlanuvchi ob’ekt 12. Rostlanuvchi kattalikning ayni qiymati 13. Rostlash qonuni 14. Sezgirlik chegarasi 15. Turg‘unlashgan rejim 16. Funksional sxema 17. Element sezgirligi 18. G‘alayonlanish bo‘yicha avtomatik rostlash tizimlari NAZORAT SAVOLLARI 1. Avtomatik nazorat deganda nimani tushunasiz va uning avtomatik rostlashdan farqi nimada? 2. Avtomatlashtirishni joriy etish ishlab chiqarish ko‘rsatkichlariga qanday ta’sir etadi? 3. Qanday parametrlarga rostlanuvchi kattalik deyiladi? 4. Xato yoki nomoslik nolga teng bo‘lgan jarayon nima deb ataladi? 5. Qanday tizimlarga kombinasiyalashgan rostlash tizimlari deyiladi? 6. Zadatchik qanday kurilma? 7. Funksional belgilariga ko‘ra avtomatik rostlash tizimidagi elementlar qanday guruhlarga bo‘linadi? 8. Elment sezgirligi deganda nimani tushunasiz 9. Element xarakteristikalarining o‘zgarishi natijasida paydo bo‘lgan xato nima deb ataladi? 10. Mustahkamlik qachon hisbolaniladi va qay paytda sinaladi? Download 6.99 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling