Umumiy doc

14.7-§. INTEGRAL ROSTLAGICHLAR 
Integral (astatik) rostlagichlar deb rostlanayotgan parametri topshirilgan 
qiymatdan chetga chiqqanda rostlovchi organning rostlanuvchi parametr chetga 
chiqishiga mutanosib tezlikda harakat qilishiga aytiladi. Astatik rostlagichlar 
ishlatilganda rostlanuvchi parametrning muvozanat qiymati yukga bog‘liq emas va 
statik xato nolga teng bo‘ladi. Agar rostlanayotgan kattalik berilgan qiymatidan 
chetga chiqsa astatik rostlagich rostlovchi organni rostlanuvchi kattalik qiymati 
topshirilgan darajaga etguncha harakatga keltirib turadi. 
O‘zining dinamik xususiyatlari jihatidan integral rostlagichlar turg‘un emas, 
shuning uchun ham ular mustaqil qurilma sifatida ishlab chiqarilmaydi. 
14.8-§.MUTANOSIB-INTEGRAL (IZODROM) ROSTLAGICHLAR 
PR3.21 rostlagichining vazifasi PR2.5 rostlagichining vazifasiga o‘xshash. U 
taqqoslash elementlari I, II, VI, drosselli summator II, quvvat kuchaytirgichi IV, 
uzuvchi relelar V ,VII va sig‘im VIII dan iborat (14.10-rasm). 
Bu rostlash bloki ikkita mutanosib va integral qismlardan tuzilgan. Ularning 
kirishiga datchikdan rostlanayotgan kattalikning pnevmatik signali 
n
P
va ikkilamchi 
asbobga o‘rnatilgan topshiriq bergichdan rostlanuvchi kattalikning berilgan qiymati 
kelib, 
0,2,...1 
kgk/sm
2
oraliqda 
bo‘ladi. 
Blokning 
mutanosib 
qismn 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

424 
g‘alayonlanishdan so‘ng harakatga kelib, uning o‘zi esa summator I. III va drosselli 
summator II dan tuzilgan. 
14.10- rasm. Mutanosib-integral rostlagichning prinsipial sxemasi. 
PR3.21 rostlovchi blokining integral qismi summator VI va kuchaytirish koeffisianti 
K= 1 bo‘lgan birinchi darajali aperiodik bo‘g‘indan tuzilgan bo‘lib, pnevmatik 
integrallovchi bo‘g‘indan iborat. Mutanosib va integral qismlarning chiqish signallari 
yacheyka II da qo‘shiladi. Buning uchun integrallovchi bo‘g‘inning chiqishi 
yacheyka II ning I va III summatorlari kirishiga berilishi lozim. 
Sozlash parametrlarining (kuchaytirish koeffisienti - 
p
K
, izodrom vaqti - 
n
T
) 
o‘zaro bog‘liq emasligi blokning muhim afzalligidir.- Kuchaytirish koeffisienti (
p
K
) 
droselli summatordagi o‘zgaruvchi drosselning o‘tkazuvchanligini o‘zgartirib 
o‘rnatiladi, drosellash diapazoni DD-3000 ... 5 chegarada o‘zgaradi, bu esa 
kuchaytirish koeffisientining qiymati 0,03 ... 20 bo‘lishiga mos keladi. 
Izodrom vaqti 
n
T
aperiodik bo‘g‘in tarkibiga kirgan o‘zgaruvchi drosselning 
o‘tkazuvchanligini o‘zgartirib o‘rnatiladi va u 3 sekunddan 100 minutgacha bo‘lishi 
VIII
Г
В
Б
А
+
+
−
Г
В
Б
Д
А
Е
VI
П
P
T
P
VII
A
Б
В
VII
P
VI
P
P
I
P
II
I
Г
В
Б
А
+
+
−
Г
В
Б
А
Г
В
Б
А
Г
В
Б
А
IV
V
II
P
III
P
V
P
A
Б
В
IV
P
Д
Е
Д
Е
P
V
VIII
P
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

425 
mumkin. PR3.21 rostlagichi ham PR2.5 rostlagichi ishlaydigan ikkilamchi asboblar 
bilan birgalikda ishlaydi. 
Mahalliy topshiriq bergich PR3.22 rostlagichi PR3.21 dan asbob kirishining 
topshiriq liniyasida qo‘l bilan topshiriq bergich borligi bilan farqlanadi. 
PR3.26 va PR3.29 rostlagichlari kerak bo‘lgan drossellash diapazonini 
o‘rnatish imkonini beruvchi qayta ulagich bilan ta’minlangan. Qayta ulagichning 
uchta qayd qilingan holati bor.
I. DD = 2 ... 50%; II. DD=50 ... 200%; III. DD = 200 … 800% T
n
=0,025 
minutdan 
∞
gacha o‘zgaradi. PRZ. 29 rostlagichi PR3.26 dan mahalliy topshiriq 
bergichi borligi bilan farq qiladi. 
To‘g‘ri chiziqli statik xarakteristikali PR3.21 va PRZ.32 rostlagichlarida 
drossellash diapazonini 2 ... 3000% gacha sozlash mumkin. 
PR3.23 va PRZZZ nisbat rostlagichlari ikkita parametr nisbatini ushlab turish 
maqsadida ijro etuvchi mexanizmga boruvchi uzluksiz rostlash ta’sirini olish uchun 
xizmat qiladi. Rostlagichlarda nisbat bo‘g‘insi bo‘lib, unga doimiy drossel rostlovchi 
drossel va topshiriq bergichlar kiradi. Nisbatni sozlash chegarasi 1:1 dan 5:1 gacha 
yoki 1:1 dan 10:1 gacha. PR3.24 va PRZ.34 nisbat rostlagichlari ikkita parametr 
nisbatini uchinchi parametr bo‘yicha to‘g‘rilash bilan rostlab turish maqsadida ijro 
etuvchi mexanizmga boruvchi uzluksiz rostlash ta’sirini olish uchun xizmat qiladi.