Umumiy doc

sxemasi. 
 
Pnevmatik 
elementlarda 
asoslangan 
ko‘p 
chiqishli 
kombinasion 
sxemalarni 
amalga 
oshirish. 
Optimal 
ko‘p 
chiqishli 
sxemalarni ko‘p funksional mantiqiy elementlar asosida sintez qilish muammosi 
umumiy holda hal qilinmagan, chunki turli funksiyalarni amalga oshiruvchi mantiqiy 
elementlarning turlari to‘plami mavjud. VA–YOKI-YO‘Q bazis uchun bu masalalar 
umumiy 
ko‘rinishda 
hal 
qilingan. 
Biroq, 
agar 
biror bitta funksional elementning xossalarini mufassal tadqiq qilib, u bilan 
cheklanadigan bo‘lsak, u holda mazkur elementdan foydalangan holda ko‘p chiqishli 
kombinasion sxemalarni amalga oshirish usullarini yaratish imkoniyatlari paydo 
bo‘ladi. 
SPEUS (sanoat pnevmoavtomatikasi elementlarining universal tizimi)da rele 
texnikasining asosiy qurilmasi prujinali pnevmatik uch membranali P1P .3 rele
hisoblanadi, uning prinsipial sxemasi 19.9-rasmda keltirilgan. P1P.3 relening to‘rtta 
kirishi: R
1
,R
2,
R
3,
R
4 
va bitta chiqishi bor. Binobar, ular umumiy holda quyidagi bul 
funksiyasini amalga oshiradi:
R=R( R
1,
 R
2,
 R
3,
 R
4
 ). 
 
& 
& 
1
1
1
& 
& 
& 
1
X
3
X
4
X
2
X
2
Z
6
Z
4
Z
3
Z
7
Z
8
Z
ac
Z
6
Z
6
Z
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

532 
19.9-rasm. PIP-3 pnevmatik uch membranali 
rele.
Bu ifodaning mohiyatini ochish uchun haqiqiylik jadval va Korno xaritasiga 
asoslangan usulini qo‘llaymiz. P1P.3 rele uchun haqiqiylik jadvalini tuzamiz (19.4-
jadval). Bul algebrasining 0 elementga R=0,2 kg/sm
2
pnevmatik signal, 1 elementga 
R=1 kg/sm
2 
signal mos keladi. Bu jadvalga mos keluvchi Karno xaritasi 19.10-
rasmda ko‘rsatilgan. Rasmdan ko‘rinishicha xaritaning sirti ikkita ikki o‘lchovli kub 
qismlari a,v dan va bitta bir o‘lchovli R –kub qismi S dan iborat. P1P.3 
pnevmorelening natijalovchi Bul funksiyasi bunday ko‘rinishga ega:
 
4
3
2
2
1
3
1
P
P
P
V
P
VP
P
P
P
⋅
⋅
⋅
⋅
=
19.10-rasm. PIR. 3 rele uchun Karno xaritasi. 
 
 
PIP.3 pnevmatik rele uchun haqiqiylik jadvali 
19.4-jadval. 
1
P
2
P
3
P
4
P
P
0
0
0
0
0
0
0
1
1
B
C
A
0
1
1
1
1
P
2
P
4
P
3
P
1
1
1
1
C
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

533 
1
P
2
P
3
P
4
P
P
1
P
2
P
3
P
4
P
P
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
1 
1 
1 
1 
0 
0 
1 
1 
0 
0 
1 
1 
0 
1 
0 
1 
0 
1 
0 
1 
0 
0 
0 
1 
0 
0 
0 
0 
1 
1 
1 
1 
1 
1 
1 
1 
0 
0 
0 
0 
1 
1 
1 
1 
0 
0 
1 
1 
0 
0 
1 
1 
0 
1 
0 
1 
0 
1 
0 
1 
1 
1 
0 
1 
1 
1 
1 
1 
Rele kirishlariga ma’lum qiymatlar berib (yoki ularni o‘zaro kommutasiyalab), 
ikkita va bitta argumentli bul funksiyalari to‘plamini hosil qilish mumkin. PIP .Z 
pnevmatik releda amalga oshirilishi mumkin bo‘lgan bul funksiyalari to‘plamini 
aniqlaymiz. Agar kirish signallari qiymatlar qabul qilishi mumkinligini yoki faqat 
ma’lum tarzda kommutasiyalanishi mumkinligi hisobga olinsa: 
;
0
;
0
)
;
0
;
1
;
1
)
);
;
4
,
3
,
2
,
1
,
,
(
;
0
;
0
;
1
)
;
0
;
1
)
;
)
;
)
=
=
=
=
=
≠
≠
−
=
=
=
=
=
=
=
=
j
i
k
j
i
k
j
i
j
i
k
j
i
j
i
P
P
е
P
P
P
д
k
j
i
k
j
i
P
P
P
г
P
P
в
P
P
P
б
P
P
а
U holda, bul funksiyalarining umumiy soni ushbu ifoda bo‘yicha aniqlanadi: 
,
)
1
2
(
...
)
1
2
(
)
1
2
(
2
1
1
3
3
2
2
−
−
+
+
+
⋅
+
+
+
+
=
m
m
m
m
m
c
c
c
m
N
bu erda, m – kirishlar soni. 
PIP.Z rele uchun kirishlar soni to‘rtga teng va binobarin, bul funksiyalarining 
umumiy soni 74 ga teng. Bu funksiyalarning bir qismi trivial ko‘rinishga ega. Ular 
biz uchun qiziqish uyg‘otmaydi, chunki bu elementning mantiqiy imkoniyatlari 
haqida gap boradi. SHuning uchun, to‘plamdan faqat notrival bul funksiyalarini 
tanlab olamiz. 
19.5-jadval
.

P1R.3 rele kirishlarining operatorlar uchun kommutasiyasi 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

534 
Operator belgisi 
Operatorning Bul 
funksiyasi 
Kirishlar va qiymati va 
ularning kommutasiyasi 
)
,
,
,
(
4
3
2
1
1
P
P
P
P
A
4
3
2
3
1
2
1
P
P
P
V
P
P
V
P
P
⋅
⋅
⋅
⋅
⋅
)
,
,
(
4
3
2
2
P
P
P
A
4
3
2
P
V
P
V
P
1
1
≡
P
)
,
,
(
4
3
2
3
P
P
P
A
4
3
2
P
P
P
⋅
⋅
1
1
≡
P
)
,
,
(
4
3
1
4
P
P
P
A
a
4
3
3
1
P
P
V
P
P
⋅
0
2
≡
P
)
,
,
(
4
2
1
4
P
P
А
A
б
4
1
2
1
P
P
V
P
P
⋅
1
3
≡
P
)
,
,
(
4
3
2
5
P
P
P
A
4
3
3
2
P
P
V
P
P
3
1
P
P
≡
)
,
,
(
4
3
1
6
P
P
P
A
4
3
1
P
P
V
P
⋅
2
1
P
P
≡
)
,
,
(
3
2
1
7
P
P
P
A
3
2
1
P
P
V
P
⋅
1
4
4
3
P
P
ёки
P
P
=
≡
)
,
,
(
3
2
1
8
P
P
P
A
3
1
2
1
P
P
V
P
P
⋅
⋅
0
4
4
2
=
≡
P
ёки
P
P
)
,
,
(
4
2
1
9
P
P
P
A
4
1
2
1
P
P
V
P
P
⋅
⋅
3
1
P
P
≡
)
,
(
4
3
10
P
P
A
а
4
3
P
P
⋅
0
2
1
≡
≡
P
P
)
,
(
2
1
10
P
P
A
б
2
1
P
P
⋅
0
,
1
4
3
≡
≡
P
P
)
,
(
3
1
11
P
P
A
а
3
1
P
P
⋅
0
4
2
≡
≡
P
P
)
,
(
4
2
11
P
P
A
б
4
2
P
P
⋅
1
,
0
3
1
≡
≡
P
P
)
,
(
3
2
11
P
P
A
в
3
2
P
P
⋅
1
,
0
4
1
≡
≡
P
P
)
,
(
3
1
12
P
P
A
а
3
1
P
V
P
1
,
0
4
2
≡
≡
P
P
)
,
(
4
2
12
P
P
A
б
4
2
P
V
P
1
3
1
≡
≡
P
P
)
,
(
3
2
12
P
P
A
в
3
2
P
V
P
0
,
1
4
1
≡
≡
P
P
)
,
(
4
3
12
P
P
A
г
4
3
P
V
P
0
,
1
2
1
≡
≡
P
P
)
,
(
2
1
12
P
P
A
д
2
1
P
V
P
1
4
3
≡
≡
P
P
)
(
3
13
P
A
а
3
P
,
0
;
1
4
2
1
≡
≡
≡
P
P
P
)
(
2
13
P
A
б
2
P
.
1
;
0
4
3
1
≡
≡
≡
P
P
P
Hosil qilingan to‘plamdan olingan har bir bul funksiyasini operatori PIP.Z deb 
ataymiz va uni A
i 
harfi bilan belgilaymiz. Olingan hamma ma’lumotlarni 19.5 –
jadvalga yozamiz. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

535 
19.11.rasmda P1RZ rele kirishlarining A
3
,A
7
,A
12
, operatorlar uchun 
kommutasiya sxemasi keltirilgan. P1RZ kirishlari qolgan operatorlarni amalga 
oshirish uchun ham xuddi shunga o‘xshash tarzda kommutasiyalanadi. 
YUqorida aniqlangan A
i
operatorlarning xossalarini ifodalaymiz. Operatorni A
i
(
)
n
ρ
ρ
ρ
,...,
,
2
1
orqali belgilaymiz, bunda, i-operator indeksi (19.5-jadvalga qarang). 20. 
kirishlar soni (P1R.3 uchun n = 4). 
1-xossa. A
i
operator argumentlarining o‘rnini almashtirishda u amalga 
oshiradigan bul funksiyalari umumiy holda o‘zaro biriga teng emas. 
19.11.rasm. P1R.3 rele kirishlarining A