Umumiy ma’lumotlar. Xom ashyo mahsulotlari olinishi Ohaktosh kuydirish. Gidratli ohak

Xom ashyo mahsulotlari olinishi Ohaktosh kuydirish.
Havoda qotuvchi ohak ishlab chiqarishda tarkibida asosan SaSO3 bo‘lgan
hamma tabiiy moddalardan foydalanish mumkin. Ohakni nazariy tarkibi
56% SaO va 44% SO2 dan iborat. Ko‘pincha zich ohaktosh va bo‘r ishlatiladi.
Ohaktoshlar ko‘pchilik hududlarda uchraganligi uchun bog‘lovchi moddalar
ishlab chiqarishda keng qo‘llaniladi. Ohak ishlab chiqarish texnolik
jarayonini quyidagi asosiy qayta ishlovlardan xom ashyo qazish va uni
tayyorlash, maydalash yoki so‘ndirishdan iborat.
Havoda qotuvchi ohak karbonatli tog‘ jinslarini 900-12000S da kuydirish
yo‘li bilan SO2 ni mumkin qadar to‘liq ajralib chiqishi SaSO - SaO - SO2
reaksiyasi asosida va keyinchalik bo‘lakli ohakni qayta ishlash bilan hosil
qilinadi. Ohaktoshni shaxta pechlarida (bo‘laklar o‘lchami 8-20 sm) va
aylanma pechlarda (5-40 sm) shuningdek «qaynama» qatlamli qurilmalarda
kuydiriladi. SaSO3 ning termik parchalanish 9000S da boshlanadi, xom ashyo
xossalari (zichligi - bo‘laklar o‘lchamlari) hamda pech konstruksiyasiga
bog‘liq holda zavod korxonalarida kuydirish harorati 1100 - 1200S ga teng.
Kuydirish natijasida hosil bo‘lgan ohak (qaynama) hajmi nazariy
jihatdan olingan ohaktosh 2 marotaba kam. Haqiqatdan ham u hammasi bo‘lib
10-12% ga kamayadi, bu hosil bo‘lgan qaynama o‘ta g‘ovakligini ko‘rsatadi.
Kuydirilayotgan moddaning kuydirish harorati va bo‘linish vaqti
ohakning g‘ovakliligiga, hajm birligidagi og‘irligiga, katta ta’sir qiladi.
Harorat oshishi bilan kuydirish tezligi va shuningdek ishlab chiqarish
unumdorligi ortadi.
Ko‘pincha ohaktosh shaxta pechlarida kuydiriladi, chunki ulardan
foydalanish oson, yoqilgi kam sarflanadi. Ishlab chiqarishning muayyanligi,
unumdorligining yuqoriligi bilan fazilatlanadi. Har qanday: qattiq,
suyuq va gaz holatidagi yonilg‘ida ishlashi mumkin.
Shaxta pechiga yuqoridan ohaktosh qavat-qavat qilib va qisqa alangali
qattiq yoqilg‘i solinadi. Pech bo‘y baravariga shartli uch zonaga bo‘linadi:
isitish, kuydirish, sovutish. Pechning pastki qismida sovutish zonasiga
kuydirilgan ohak to‘kiladi. Pastdan berilgan havo ohak bo‘laklarining
issig‘i hisobiga qiziydi va tepaga ko‘tarilib kuydirish zonasiga uchraydi.
Ushbu zonaning harorati 12000S ga boradi. Bu yerda yonilg‘i yonishi qavatlari isitiladi. Isitish zonasida ohaktosh quritiladi va tarkibidagi
organik aralashmalar kuyadi. Tayyor bo‘lgan mahsulotlar saqlanadigan
omborga jo‘natiladi.
Aylanma pechlarda o‘ta yuqori navli kuydirilgan ohak olinadi, bunda
mayda bo‘lakchalar hamda oqimga qarshi prinsipidan foydalaniladi, lekin
yonilg‘i ko‘p sarf bo‘ladi. Shaxtali va aylanma pechlardan tashqari ohakni
«qaynama» qavatdan kuydirish uchun unumdorligi yuqori bo‘lgan asboblar
ishlatiladi. «Qaynama» qavatda issiqlik rejimi bo‘yicha kuydirish shaxta
pechlarida kuydirishga o‘xshaydi. Tuyilgan ohaktosh yuklaydigan moslama
orqali pechning tepa qismi 5 zonaga bo‘lingan havo o‘tkazuvchi teshiklari bor.
Ventilyator bilan yuqori zona orqali surilgan havo ohaktosh qavatini
havoga to‘yintiradi. To‘yingan ohaktosh to‘kuvchi quvurlar orqali bir
zonadan boshqa, zonaga o‘tayotgan tezlik bilan issiqlik almashadi va
parchalanadi. Bo‘lakli ohak ishlatilishidan oldin tuyilishi yoki
so‘ndirilishi kerak. Ohakni quvurli tegirmonlarda yopiq siklda
maydalanadi. Uni aktiv mineral qo‘shimchalar bilan birga (domna, yoqilgi
shlaklari, kul va h.k.) solishtirma yuzasi 3500-5500sm2/g. gacha maydalanadi.
natijasida kalsiy karbonat parchalanib SaO va SO2 hosil bo‘ladi. Issiq
gazlar ventilyator orqali yuqoriga surilib modda va yonilg‘ining yuqori