Umumiy o‘rta ta’lim maktablarida fizika fanidagi laboratoriyalar tahlili Annotatsiya

Umumiy o‘rta ta’lim maktablarida fizika fanidagi laboratoriyalar tahlili
Annotatsiya: Ushbu maqolada, 10-sinf darsligidagi ,,Matematik mayatnik yordamida erkin tushish tezlanishini aniqlash’’ laboratoriya ishini o‘rganib chiqamiz va takliflar berib o‘tamiz.
Kalit so‘zlar: matematik mayatnik, erkin tushish tezlanishi, tebranish davri
Matematik mayatnik yordamida erkin tushish tezlanishini aniqlash
Ishning maqsadi: Erkin tushish tezlanishini matematik mayatnik yordamida aniqlash usulini o‘rganish.
Kerakli asbob va jihozlar: Matematik mayatnik, laboratoriya universial shtativ, sekundomer, o‘lchov lentasi.
Ishni bajarish tartibi:
1. Ipni imkoni boricha uzunroq holatda mahkamlab, uning uzunligi o‘lchanadi. Shar radiusi r aniqlanadi. Olingan natija 1-jadvalga yoziladi. l=( l_ip + r )
2. Sharchani muvozanat vaziyatidan uncha katta bo‘lmagan (6°-8°) burchakka og‘dirib, u harakatga keltiriladi. Shu onda sekundomer ishga tushiriladi.
3. Matematik mayatnikning tebranishlar soni sanaladi. Mayatnik N₁=20 marta tebranganda sekundomer to‘xtatiladi.
4. Sekundomerning ko‘rsatishi qayd etiladi va 1-jadvalga yoziladi.
5. T = dan tebranish davri aniqlanadi.
6. g = 4п²l/T² ifodaga ko‘ra erkin tushish tezlanishi hisoblanadi.
7. Mayatnik ipining uzunligini o‘zgartirmasdan tebranishlar soni N₂ = 30 ta va N₃ = 40 ta hollari uchun tajriba yuqoridagidek takrorlanadi.
8. Olingan natijalar asosida mayatnik tebranish davri va erkin tushish tezlanishining qiymatlari aniqlanib, 1-jadvalga yoziladi.
9. Olingan natijalar asosida quyidagi 1-jadval to‘ldiriladi.

l, m	N	t, s	to‘rt, s	g, m/s^2	go‘rt, m/s^2	∆g, m/s^2	∆go‘rt, m/s^2	E=∆g/g ×100%
	20
	30
	40

1-jadval

Matematik mayatnikda erkin tushish tezlanishini aniqlashlashning yana bir usuli mavjud bo‘lib, u quyidagicha amalga oshiriladi. Bunda hisoblashlar davomida, 2-jadvaldan foydalanib, T tebranish davrini l_ip ipning uzunligini o‘zgartirish orqali aniqlaymiz.