34
Kompas ixtiro qilingandan
keyin safarga chiqqan
odam lar unga qarab, ufq tomonlarini bilib borgan.
Kompasdan foydalanish
uchun uni stol ustiga
yoki kaftga qo‘yib, murvati tortiladi. Bunda kompas
ko‘r satkichlari
biroz tebranib, ufq
ning ikki tomoniga
yo‘nalib qoladi. Havorangli ko‘rsat kichi shimolni,
qizil
rangli ko‘rsatkichi esa janubni ko‘rsatadi.
Kompas qutichasini burab, shimol (Sh)
belgisi
qo‘yilgan joyi havorang li ko‘rsatkichiga to‘g‘rilab qo‘yi-
ladi. Shunda ufqning boshqa tomon
lari ham ma’lum
bo‘ladi. Kompas gardishida ufqning sharq (Shq), ja-
nub (J) va g‘arb (G‘) tomonlari ham yozib qo‘yilgan.
1. Quyoshning chiqish va botish
tomonlarini bilgan hol-
da ufq tomonlarini aniqlang.
2. Maktabingizning shimol tomonida nimalar (do‘kon,
ko‘cha, bog‘, dala va hokazolar) bor? Sharq, janub
va g‘arb tomonlarida-chi?
Tayanch so‘zlar: ufq, ufq chizig‘i, ufq
tomonlari, sharq,
g‘arb, shimol, janub, qutb yulduzi,
kompas.
1. Ufq deb nimaga aytiladi?
2. Daraxt shoxlari va kesilgan daraxt to‘nkasi yor-
damida ufq tomonlari qanday topiladi?
3. Osmonning shimol tomonida doim bir joyda ko‘-
rinadigan yulduz nomini ayting?
4. Kompas deb qanday asbobga aytiladi?
Uning yorda-
mida ufq tomonlari qanday aniqlanadi?
5. Kompasdan qanday foydalaniladi?
Uyingizning shimol, sharq, janub va g‘arb tomo-
nida nimalar borligini daftaringizga yozing.
?