Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 4-sinfi uchun darslik

---

Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 
4-sinfi uchun darslik
O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi
vazirligi tasdiqlagan
To‘rtinchi nashr
«SHARQ» NASHRIYOT-MATBAA
AKSIYADORLIK KOMPANIYASI
BOSH TAHRIRIYATI
TOSHKENT – 2017
AKBAR BAHROMOV
SHAVKAT SHARIPOV
MANZURA NABIYEVA

---

Topshiriqni bajaring
Savollarga javob toping
Shartli belgilar:
Darsning yakuni
Amaliy ishni bajaring
M a s’ u l m u h a r r i r l a r :
O‘.Pratov – biologiya fanlari doktori, professor, O‘zbekiston 
Respublikasi Fan arbobi; 
A.Qayumov – geografi ya fanlari doktori, professor.
T a q r i z c h i l a r :
N.Ahmedova – Respublika ta’lim markazi «Boshlang‘ich ta’lim» 
bo‘limi boshlig‘i;
X.Sattorova – Nizomiy nomidagi TDPU o‘qituvchisi;
M.Xolxo‘jayeva – Toshkent shahar Mirobod tumanidagi 
110-maktab boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi;
V. Fedorko – Toshkent shahar Olmazor tumanidagi 
233-maktab geografi ya fani o‘qituvchisi. 
ISBN 978-9943-26-654-4
© Bahromov A.D., Sharipov Sh., Nabiyeva M.
© «SHARQ» NMAK Bosh tahririyati, 2011, 2015, 2017.
?
Respublika maqsadli kitob jamg‘armasi mablag‘lari 
hisobidan chop etildi.
UO‘
К 502.2.(075) 372.85
KB
К 20.1ya71
B 43

---

3
KIRISH
Yozgi ta’tilda maza qilib dam oldingiz. Yoz o‘ziga 
xos ajoyib fasldir. Bu davrda kunlar uzun, tunlar esa 
qisqa bo‘ladi. Quyosh nurlari o‘lkamiz hududiga tikroq 
tushadi. Shuning uchun kunlar issiq, osmon bulutsiz 
bo‘ladi.
Yoz bolalarning eng sevimli faslidir. Yozda bolalar 
tengdoshlari bilan o‘ynaydilar, cho‘miladilar, tabiat 
ne’matlaridan bahramand bo‘ladilar.
Yozda dala va bog‘larda ishlar qizg‘in tus oladi. 
Ekinlar tagi yumshatiladi, o‘g‘it solinadi, sug‘oriladi, 
zararkunanda hasharotlardan tozalanadi. Hasharot-
larni qirishda jiblajibon, so‘fito‘rg‘ay, chug‘urchiq, 
qaldirg‘och, chumchuq, chittak kabi qushlar katta 
yordam beradi.
Parvarish qilingan ekinlar barq urib o‘sadi. Yoz 
o‘rtalarida g‘o‘zalar gullaydi, bug‘doylar pishadi. Bu 
davrda birin-ketin karam, kartoshka, bodring, pomi-
dor, sabzi, piyoz kabi sabzavotlar yetiladi. Polizlarda 
shirin-shakar tarvuz va qovunlar pishadi. Dala ekinlari 
hosilini yig‘ishtirish qizg‘in pallaga kiradi.
Yozda bog‘larda ham ishlar ko‘payadi. Daraxtlar 
va toklarga zararkunanda hasharotlarga qarshi dori-
lar sepiladi. Ularning tagi yumshatiladi va sug‘oriladi. 

---

4
Tok novdalari vaqti-vaqti bilan kesib turiladi. Quyosh 
taftida o‘rik, olcha, shaftoli, olma, nok, uzum kabi 
mevalar navbatma-navbat pishadi. Ularning hosili el 
dasturxoniga tortiq qilinadi. 
Uy hayvonlari – qo‘y, echki, ot va qoramollar yoz 
bo‘yi yaylovlarda boqiladi. Chorvadorlar aholini go‘sht 
va sut mahsulotlari bilan ta’minlaydi.
O‘lkamiz tabiati g‘oyatda go‘zaldir (1-rasm). Mam-
lakatimizning kunchiqar tomonini baland tog‘lar egal-
lagan. Baland tog‘ cho‘qqilaridagi qorlar yozda ham 
erib tugamaydi. Bu davrda tog‘ yonbag‘irlarining ta-
biati yashil libosda bo‘ladi. Bu joylar o‘zining chiroyli