Umumiy tushunchalar Oʻralgan juft kabel Shisha tolali kabel

2. Oʻralgan juft kabel

Oʻralgan juft kabellar ikkita turga boʻlinadi:

1. Ekranli oʻralgan juft kabel.
2. Ekransiz oʻralgan juft kabellar.
Ekransiz oʻralgan juft kabellar asosan 5 ta kategoriya boʻyicha turlanadi.
1-Kategoriyaga tegishli kabel 1983 yilgacha telefon aloqasini ta'minlash uchun ishlatilgan.
2-Kategoriyaga tegishli EBJ kabel IBM firmasi tomonidan ishlab chiqilgan boʻlib 1MGs ga ma’lumot uzatish qobilyatiga ega.
3-Kategoriyaga EBJ kabeli 1991 yilda telekommunikatsiya standarti boʻyicha ishlab chiqilgan (EIA – 568). Uning axborot uzatish tezligi 16 MGs.
4-Kategoriya uchunchi kategoriyaga nisbatan koʻpgina afzalliklarga egadir. Ma’lumotlarni uzatish chastotasi 20 MGs. Bu kategoriya kabellari signally yoʻqotish xususiyati bilan ajralib turadi. Bu kabelni 135 m masofaga qoʻshimcha qurilmasiz ishlatish mumkin. TokenRing tarmogʻi uchun 16 MBit/s.
5-Kategoriya kabeli axborotlarni tez uzatish xususiyatiga egadir. Uning ishlash chastotasi 100 MGsga tengdir. Bukabel FAST ENTERNET tarmogʻi uchun 100 MBit/s tezlik bilan ma’lumot uzata oladi. Bukabel 1999 yil 1 iyundan ishlab chiqara boshlagan. Ekranli burama juft kabel Bukabellarni ekranli qilib chiqarganligiga sabab bular tashqi halaqitlarga chidamligidir. Bukabellarga elektromagnit toʻlqinlar ham chidamlidir.

1-rasm. Oʻralgan juft kabel

Bukabel IBM firmasida ishlab chiqilgan boʻlib standarti boʻyicha 9 ta turga boʻlinadi: Ture1, Ture2, ... , Ture9.

1-turga tegishli kabellarda 2 juft oʻtkazgichdan iboratdir. Bukabel ekraniga yerga ulanish moslamasi orqali yerga ulash orqali uni har xil tashqi maydonlardan himoya qilish mumkin. Uning toʻlqin tarqatish qarshiligi 1500 Om ga teng. Bukabellar ya’ni burama juft kabellar arzonligi bilan ajralib turadi.

3. Shisha tolali kabel (Volokonno-optik kabeli)

Shisha tolali kabellarni asosiy ma’lumot tashuvchisi yorugʻlik nuridan iborat boʻladi. Bu kabellar uzatish turiga qarab 3 ga boʻlinadi.

koʻp modali tola pogʻonasimon uzatish
koʻp modali asta (plavniy) uzatish
bir modali tola
Bu turlarni koʻrinishi quyidagicha boʻladi.
Bu kabel orqali ma’lumotlarni uzatish oraligʻi 5 km dan 10 km masofada hech qanday yordamchi qurilmasiz ma’lumotlarni yetkazish mumkin.
Bitta modali kabellarda ma’lumotlar 100 Ggs kilometr tezlikda uzatiladi. Bu kabellarni ishlab chiqarish texnologiyasi juda qiyin boʻlgani bois bu kabellar ancha qimmat turadi.
Koʻp modali kabellarda koʻpgina ma’lumotlarni bir vaqtda uzatish mumkin. Ularni uzatish uchun har xil burchak ostida nurlarni yuborish kifoya qilinadi. Shuning uchun ham bu kabellarning uzatish tezligi kamroq boʻladi ya’ni 500 ÷ 800 Gs/km atrofida.
Bu kabellarni yorugʻlik uzatish manbalari:
svetodiodlar;
yarim oʻtkazgichli lazer nurlaridir.

2-rasm. Har-xil turdagi optik kabellar orqali signallarni uzatilishi	3-rasm. Shisha tolali kabel

Koʻp modali kabellar uchun asosan yarim oʻtkazgichli lazerlardan foydalaniladi. Chunki judayam kichik diametrli optik tola ichidan svetodiod orqali koʻpburchakli nurlar hosil qilish qiyinchilik tugʻdiradi. Ma’lumotlarni uzatishda yorugʻlik toʻlqin uzunligi 1550 km, 1300 kmva 85 km, holatiboʻladi. Optik tolali kabellarni eng afzal taraflaridan biri hech qanday tashqi ta'sirga berilmasligi, elektromagnit toʻlqinlar ta'sirini olmasligidir. Kamchiligi esa yoki qiyinchiligi ularni bogʻlash (ulash) qiyinchiligidadir.