Universiteti “ “ kafedrasi

I BOB AMIR TEMUR DAVLAT BOSHQARUVI
l.l.Amir Temur sharq mamlakatlarida adolat timsoli sifatida
Amir Temur - o'zbek xalqining faxri O‘zbekistonning mustaqillikka erishgani tarixiy adolatni tiklash, o‘zbek xalqining buyuk ajdodlari nomini, boy merosini tiklash imkonini berdi. Bu turkumda mardlik, mardlik va donishmandlik, milliy g‘urur timsoliga aylangan Sohibqiron Amir Temur alohida o‘rin tutadi, deyiladi O‘zbekistonning Bokudagi elchixonasi tarqatgan maqolasida.
Ko‘p asrlar davomida jahon tarixida o‘chmas iz qoldirgan Amir Temur yulduzi bugungi avlodlar uchun ham xuddi shunday porlab turibdi. Uning hayot yo‘li uning munosib vorislari bo‘lishga intilayotgan yosh O‘zbekiston fuqarolari uchun ibrat bo‘ladi.
Atoqli sarkarda va siyosiy strateg Movarounnahrrda qonun ustuvorligiga, an’analarga hurmatga asoslangan qudratli markazlashgan davlat barpo etdi. Dono siyosatchi, dunyoqarashi keng, tahliliy tafakkuri nozik Amir Temur tarixga, eng avvalo, ijodkor sifatida kirdi. U o‘z atrofida ilm-fan va madaniyatning eng zo‘r namoyandalarini, mohir me’morlar, quruvchi va hunarmandlarni birlashtirdi, ularning ajoyib ijodi davlat qudrati ko‘rsatkichi bo‘lib xizmat qilishi kerak edi. Aynan uning qo'l ostida ulug'vor me'moriy obidalar barpo etilgan bo'lib, ular bugungi kungacha yurtdoshlarimizda cheksiz g'urur, xorijlik mehmonlarda katta qiziqish va hayratga sabab bo'lmoqda.
Sohibqiron qonun ijodkorligi faoliyatida ham faol ishtirok etdi. “Temur tuzuklari” deb nomlangan asarda uning eng samarali davlat tuzilishi va davlatni boshqarishning asosiy tamoyillari haqidagi qarashlari bayon etilgan. Risolaning sahifalarini varaqlar ekanmiz, Amir Temurning shaxsiy fazilatlari va mustahkam irodali fe’l-atvoriga qoyil qolmay bo‘lmaydi. Uning so‘zlaridan faqat bir nechtasini keltiramiz: “O‘z so‘zini amal bilan mustahkamlab, hech kimga qo‘pollik ko‘rsatmas, g‘azablanmaslik uchun hech bir ishda qattiqqo‘llik ko‘rsatmas, do‘st-dushmanga xushmuomalalik bilan munosabatda bo‘lgan... Bor bo‘lsa. do'stlar yoki dushmanlar menga iltimos bilan kelganlarida, men do'stlarimga shunday munosabatda bo'lardimki, ularning do'stligi yanada kuchaydi va dushmanlarga shunday munosabatda bo'ldimki, ularning dushmanligi do'stlikka aylandi. “Kodeks”da biz mashhur iborani ham uchratamiz: “Bir tashabbuskor, mard, qat’iyatli va ehtiyotkor kishi minglab beparvo va zaif irodadan afzaldir.
O‘zbek xalqining ulug‘ ajdodining qudratli davlat, adolatli jamiyat barpo etish, saxovat va mehr-oqibat muhitini mustahkamlash, aholi farovonligini ta’minlash zamirida turgan ezgu tamoyillar bugungi kunda mamlakatimizda har tomonlama sog‘lom turmush tarzini shakllantirishning bosh mezoniga aylangan. hozirgi O‘zbekistonning ijtimoiy-iqtisodiy hayoti.
Brinchi Prezidentimiz Islom Karimov tashabbusi bilan l996 yilda Amir Temur tavalludining 660 yilligi keng nishonlandi. Bu yil mamlakatda uning nomi berildi. YUNESKO shafeligida xalqaro anjumanlar, ko‘rgazmalar tashkil etildi. Toshkent, Samarqand va Shahrisabzda Sohibqiron haykallari o‘rnatildi. Oʻzbekistonda koʻplab koʻchalar, bogʻlar va boshqa geografik obʼyektlar uning nomi bilan ataladi. “Temur tuzuklari” milliy davlatchilik tarixini o‘rganishda noyob manba sifatida qayta tiklandi va bir necha bor qayta nashr etildi. Sohibqiron tavalludining 675 yilligi arafasida ushbu kitobning yangilangan nashri O‘zbekiston rahbarining so‘zboshi bilan chop etildi.¹
Shu bilan birga, poytaxt Toshkentda ma’naviyatning bitmas-tuganmas ombori, ko‘hna osori-atiqalar va yuksak tarixiy ahamiyatga ega bo‘lgan chinakam san’at durdonalari saqlovchisi bo‘lgan Temuriylar tarixi davlat muzeyi ochildi. Uning fondlarida noyob buyumlar, jumladan, qo'lda yozilgan kitoblar, xatlar, tangalar, kulolchilik, bronza va mis buyumlar, bezak namunalari, qo'lyozmalar, etnografik buyumlar, kumush taqinchoqlar va boshqa ko'plab narsalar mavjud. Muzey mavjud boʻlgan davrda temuriylar davriga bagʻishlangan koʻplab koʻrgazmalar tashkil etilgan. “Samarqand-2750”, “Sovg‘alar”, “Amir Temurning umr yo‘li”, “Temuriylar uyg‘onish davri”, “Shohruxiya – temuriylar ijodiy faoliyati yodgorligi” kabi salmoqli ekspozitsiyalar shular jumlasidandir. Ularda ulug‘ davlat arbobining serqirra va bunyodkorlik faoliyatining turli qirralari haqida so‘z yuritilib, ular yosh avlodni istiqlol ruhida ma’naviy-axloqiy tarbiyalash, milliy o‘zlikni anglash, boyliklarni o‘rganishda yorqin misol bo‘la oladi. xalq an’analari, azaliy qadriyatlari, ajdodlarning bebaho merosiga hurmat va ehtiyotkorona munosabatda bo‘lish.
Ayniqsa, orden Amir Temur nomi bilan atalishi, uning avlodlari uchun istiqlol va adolat, milliy g‘urur va Vatanga fidoyilik timsoli ekanligi e’tiborga molik. Mustaqillik yillarida O‘zbekistonda ta’sis etilgan yuksak davlat mukofotlari orasida u alohida o‘rin tutdi. Davlatchilikni mustahkamlash, harbiy sohani rivojlantirishdagi ulkan xizmatlari uchun ular O‘zbekiston fuqarolari, shuningdek, mamlakat fuqarosi bo‘lmagan, lekin davlatlararo hamkorlik, tinchlik va xalqlar o‘rtasidagi do‘stlikni mustahkamlashga ulkan hissa qo‘shgan shaxslarga beriladi. Bundan tashqari, ayrim hollarda uning egalari korxonalar, muassasalar bo'lishi mumkin.