Universiteti falsafa fakulteti etika va estetika kafedrasi
Ta’lim tizimini isloh etishga doir qonunchilik yutuqlari
Download 0.6 Mb. Pdf ko'rish
|
boshqaruv etikasida talim omilining ustuvorligi-3
|
2.1. Ta’lim tizimini isloh etishga doir qonunchilik yutuqlari
1991 yildan 2002 yilga qadar Mistaqillik yillari mobaynida O'zbekistondagi ta'lim tizimi rivojlanib tubdan o'zgardi bormoqda. 2001, 2002 yillardagi maktab bitiruvshilari yangi standartlar va o'quv dasturlar bo'yicha Mustaqil O'zbekistonda ta'lim olgan-o'guvchilar avlodi hisoblanadi. Umumiy o'rta ta'lim tizimining amaldagi me'yoriy-huquqiy bazasi Respublikada istiqomat qilayotgan xalqqa bo'lgan munosabati demokratik va insonparvarlikdir. O'zbekistondagi ta'lim muassasalarida turli millatdagi bolalar maktab ta'limiga to'liq ega bo'lishi uchun sharoitlar yaratish maqsadida darslar o'zbek, qoraqalpoq, rus, qozoq, qirg'iz, tojik va turkman tillarida olib borilmoqda. Bugungi kunda O'zbekistondagi ta'lim tizimi quyidagicha faoliyat ko'rsatib kelmoqda (2002 yil ma'lumotlari): - 11000dan ortiq umum-ta'lim makrablar (shu jumladan gimnaziyalar, maktab-litseylar va boshqalar) - 800ga yaqin o'rta maxsus o'quv muassasalari, ulardan 313ta, 47 ta kollejlar va akademik- litseylar. Qolganlar esa – maxsus kasb hunar texnik maktablar va texnikumlar. - 63 ta Oliy Ta'lim Muassasalarining umumiy sonidan: Universitetlar - 20 va Institutlar - 43 Shulardan:
Iqtisodiy - 3
Gumanitar - 15
Pedagogik - 6
Tibbiy - 7
Agrar (qishloq ho'jaligi) - 4
Maxsus (sohalar bo'yicha) - 12
V.G. Plexanov nomidagi iqtisodiy akademiyaning filiali - 1
Toshkent shahrida Halqaro Vestminster universiteti - 1 O'zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari, Konstitutsiyasi, Davlat qarorlari hamda "Ta'lim to'g'risida", va "Kadrlar tayyorlash milliy dasturi to'g'risida"gi qonunlariga muvofiq O'zbekistonda ta'lim amalga oshirilmoqda. Qonun bazasiga muvofiq O'zbekistonda ta'lim
uzluksizlik tamoillarni ta'minlaydi. Umumta'lim maktabning birinchi sinf o'quvchisidan tortib akademikgacha bolgan maqsadli, bosqichma-bosqich va standartlashtirilgan ta'lim majmuasini mazkur tamoillarda ko'rib chiqish mumkin. Ta'lim uchta bosqichdan iborat: birinchi bosqich- umumiy ta'lim (maktabning 9ta sinflari), ikkinchi bosqich – o'rta ta'lim (maktabning 10-11 sinflari) yoki o'rta maxsus ta'lim (akademik litseylar va mutaxassislashtirilgan kollejlar), uchinchi bosqich – oily ta'lim (bakalavriat va magistratura darajalariga ega bo'lish uchun universitet va institutlarda ta'lim olish). Magestratura darajasini olgandan so'ng, ilmiy darajalarni himoya qilish uchun (aspirantura, doktorantura va adyutantura)da ta'lim olishni davom ettirish mumkin. Prezidentimizning 2008-yil 8-iyulda qabul qilingan ―Bolalar musiqa va san‘at maktablarining moddiy-texnika bazasini mustahkamlash va ularning faoliyatini yanada yaxshilash bo‗yicha 2009-2014-yillarga mo‗ljallangan Davlat dasturi to‗g‗risida‖gi qarori asosida Farg‗ona viloyatida zamonaviy san‘at koshonalarini barpo etish, ularni bugungi kun talablari asosida jihozlash, yangi cholg‗u asboblari va musiqa ta‘limiga, san‘atshunoslikka oid adabiyotlar bilan ta‘minlash borasida izchil
ishlar olib
borilmoqda. 1992 yildan boshlab mamlakatdagi OTMiga test sinovlari orqali itimoiy haqiqatlikni ta'minlaydigan va iqtidorli yosh avlodlarni saralash jarayonida yo'l qo'yadigan abiturientlarni saralash o'tkaziladi. 1993 yilda hukumat qarori yuzasidan test vazifalarni ishlab chiqish, metodologiya va test sinovlarining tartibini yaratish, abiturient kontingentlarini sifatini tayyorlashda tahlil va monitoring qilish kabi vazifalardan ibotar bo'lgan O'zR Davlat test matkazi yatatilgan. Mazkur yaratilgan test tizimi O'zbekistonda old mamlakatlarning eng yaxshi tajribalarini singib ketgan va yillar davomida sezilarni darajada takomillashgan. 1994 yildan boshlab birinchi bosqichga abiturientlarni qabul qilish ko'rsatkichi o'sayotganligi kuzatilmoqda, va, o'rtacha har yili 1000ta qabul qilingan talabaga 350-400 ayollar to'g'ri kelmoqda. 2004/2005 o'quv yilida OTMlardagi talabalar soni 222 ming, bitiruvchilar- 42,22 ming, shu jumladan, pedagogik ma'lumotga ega bo'lganlari-8,81 ming odamni tashkil qildi. Oliy ta'limning Davlat ta'lim standartlari, shuningdek, bakalavriyatning mavjud 131 yo'nalishi va magistratura mutaxassisliklarining 664 namunaviy o'quv rejalari tasdiqlandi. Davlat ta'lim standartlari asosida har bir yo'nalish va mutaxassisliklar bo'yicha o'quv predmetlarining dasturlari ishlab chiqilgan. 1998-2002 yillarda 2927 ta darslik va o'quv qo'llanmalari nashr qilindi. OTMlarda o'quv amaliyotiga elektron darsliklarni yaratish va tadbiq qilish jarayoni boshlandi. 2000-2002 yillarda
400ta elektron darsliklar tayyorlandi. 2005 yilda 700ta darsliklar va o'quv qo'llanmalari, 40ta elektron darsliklari nashr qilindi. O'zbekiston Respublikasida kadrlar malakasini oshirish 22ta vazirlik va muassasalar tasarrufidagi 2ta maqsadli akademiya, 22ta institutlar, 15ta markaz va 17 malaka oshirish fakultetlarda amalga oshirilmoqda. O'qituvchilarning turli xil chet el grantlari, loyihalari, ikki tomonlama shartnomalar va "Iste'dod‖ jamg'armasi orqali o'z malakalari oshirilmoqda. Xalqaro tashkilotlar, moliya institutlari, rivojlangan mamlakatkar hukumati tomonidan O'zbekistondagi o'tkazilayotgan ta'lim reformalari uchun moliyaviy ko'mak va texnik yordam ko'rsatilmoqda (Xalqaro bakn, Osiyo tarraqiyot banki, OECF, GTZ, TACIS, USAID, ACCELS va boshqalar). Investitsiyalar, loyihalar va grant yo'nalishlarida xar tomonlama yordam ko'rsatilmoqda. 2002 yilning o'zida 5,8 mln AQSH dollari miqdorida xorijiy investitsiyalar jalb etilgan. O'zbekiston fuqarolarining Yaponiya oliy ta'lim muassasalarida magistraturada tahsil olishlari uchun xar yili joy ajratib kelinmoqda. Rossiya OTMlarida o'z hukumat hisobida O'zbekiston talabalari, aspitantlari va doktorantlari uchun xar yili 50ta joy ajratilish to'g'risida shartnoma imzolandi. 2002 o'quv yilida London Vestminster universiteti tomonidan ta'sis etilgan Xalqaro Vestminster universiteti, Plexanov nomidagi Rossiya iqtisodiyot akademiyasining filiali va Boloniya (Italiya) universiteti bilan hamkorligida Samarqand davlat universitetining magistraturasi ochildi. O'zbekistonda xorijiy mamlakatlarning boshqa universitetlarni ochishga oid ishlar olib borilmoqda. Kembrij va Sorbona universitetlari kabi jaxonning etakchi o'quv markazlari bilan samarali hamkorlik o'rnatilgan. 1997-yil 29-avgustda Kadrlar tayyorlash milliy dasturi va ―T‘alim to‘g‘risida‖gi qonun qabul qilindi. Ta`lim-tarbiya tizimini, jumladan, kadrlar tayyorlash tizimini isloh qilishning muhim omillari Kadrlar tayyorlash milliy dasturida ko‘rsatib berildi va ular quyidagilardan iborat:
respublikaning demokratik huquqiy va adolatli fuqarolik jamiyati qurish yo‘lidan izchil ilgarilab borayotganligi;
asosan xom ashyo yo‘nalishidan raqobatbardosh pirovard mahsulot ishlab chiqarish yo‘liga izchil o‘tayotganligi, mamlakat eksport salohiyotining kengayayotganligi; davlat ijtimoiy siyosatida shaxs manfaati va ta`lim ustuvorligi qaror topganligi;
milliy o‘zlikni anglashning o‘sib borishi, vatanparvarlik, o‘z vatani uchun iftixor tuyg‘usining shakllanayotganligi, boy milliy madaniy-tarixiy an`analarga va xalqimizning intellektual merosiga hurmat;
obru-e`tiborining mustahkamlanib borayotganligi 5
Download 0.6 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|