Universiteti "tasdiqlayman"

6-MAVZU. OʻRTA ASRLARDA YEVROPA TILSHUNOSLIGI. 
UYGʼONISH DAVRI TILSHUNOSLIGI. UMUMIY RATSIONAL 
GRAMMATIKANING YARATILISHI 
Reja: 
1.O’rta asrlarda Yevropa tilshunosligi 
2.Uyg‘onish davri tilshunosligi 
3.XVII-XVIII asrlarda tilshunoslikdagi o‘zgarishlar 
4.Umumiy ratsional grammatika (“Por-Royal grammatikasi”)ning 
yaratilishi 
 
1.O’rta asrlarda Yevropa tilshunosligi 
O`rta asrlar V asrdan (476- yildan) boshlab, XV asrgacha (1492- yilgacha) 
bo`lgan davrlarni o`z ichiga oladi. Ushbu davr deyarli barcha fanlar taraqqiyotida, 
shu jumladan, Yevropa tilshunosligida ham turg`unlik davri deb e`tirof qilinadi. 
Aniqrog`i, ayni davr tilshunoslik taraqqiyotida na faktik materiallar to`plashda, na 
mukammal nazariyalar, g`oyalar yaratishda - tilshunoslik fanining ilgarilashida 
muhim ahamiyatga ega bo`ldi. Buning asosiy sababi shundaki, G`arbiy Yevropada 
mazkur davrdagi tarixiy sharoit, katolik cherkovining reaktsion tazyiqi ilm - 
fanning o`sishiga, rivojiga jiddiy to`sqinlik qildi. Shunga qaramasdan, o`rta 
asrlarda shu davrgacha yozuviga ega bo`lmagan bir qator xalqlarda, masalan, got, 
arman, irland, qadimgi ingliz, slavyan va boshqalarda yozuv - yozuv sistemasi 
paydo bo`ldi.
O`rta asr Ovruposining yagona, asosiy o`rganiladigan, tadqiq qilinadigan tili 
lotin tili hisoblandi. Lotin tilida davlat hujjatlari tuzilar, ilmiy va badiiy asrlar 
yozilar, katolik cherkovidagi diniy jarayonlar amalga oshirilar edi. Bu til bilim 
olishning ham kaliti hisoblanardi. Lotin tili mantiqiy fikrlash maktabi deb ham 
tushunilardi. Lotin tili grammatikasining qoidalari va tushunchalari barcha tillar 
uchun umumiy hisoblanib, Yangi tillar grammatikasiga ko`chirilar edi. Natijada 
har bir boshqa tilning o`ziga xosligi yo`qolar edi. Ammo bu davrda ushbu tilda 
gaplashilmas,nutqiy faollik yuritilmas edi. Ya’ni u o`lik tilga aylangan edi. 
Shuning uchun lotin tilining talaffuzi emas, harflari, so`zlarning yozilishi muhim 
edi. Lotin tili, asosan, Donata va Pristsian grammatikasi asosida o`rganilar edi.
Evropada o`rta asrlarning oxirroqlarida – XI-XII asrlarda falsafiy-lisoniy 
bahs-munozara avj olib ketdi. Bu munozara realizm va nominalizm tahlimotlari 
nomini oldi.