2-mashq. O‘zbek tiliga rus tili va Yevropa (ingliz, nemis, fransuz, ispan) tillaridan o‘zlashgan so‘zlarga misollar keltiring.
3-mashq. O‘zbek tiliga oid bo‘lgan quyidagi turkiy so‘zlarni uch guruhga ajratib ko‘chiring.
1. Тub so‘zlar. 2. Aslida yasama, hozirda bir o‘zakni tashkil qiluvchi so‘z. 3. Yasama, qo‘shma, juft so‘zlar.
Тush, ish, bor, kel, uch, qush, bugun, bog‘ich, qalin, burun, ochko‘z, bo‘yinbog‘, bog‘lash, iturug‘, ayg‘oqchi, bola, dala, ertaga, to‘ng‘ich, kunbotar, miskar, tuz, baldoq, oltov, to‘ng‘iz ...
Yuqoridagi so‘zlarni siz ham davom ettiring.
Savol va topshiriqlar
1. Тilning rivojlanishi deganda nimani tushunasiz?
2. O‘zbek tili leksikasidagi o‘zgarishlar haqida gapiring.
3. Mustaqillik sharoitida yangi paydo bo‘lgan so‘zlarni ayting.
4. O‘zbek tili leksikasi qaysi yo‘llar bilan boyib, rivojlanib bormoqda?
5. Leksikaning ichki manbalar asosida rivojlanishi deganda nimani tushunasiz va ularning usullari qanday?
6. Тashqi manbalarga qanday holatlarda murojaat etiladi?
7. Qo‘llanilish doirasiga ko‘ra so‘zlar qanday turlarga bo‘linadi?
8. Dialekgizmlar deganda qanday so‘zlarni tushunasiz?
9. Sotsial chegaralangan so‘zlarga qanday so‘zlar kiradi?
Belgilar va ishoralar berish
Ko‘pincha o‘qituvchining bevosita munozaraga aralashuvi va talaba (o‘quvchi)larga yo‘l-yo‘riq ko‘rsatishi ulardagi erkin fikrlash jara-yonini chegaralashga olib kelishi mumkin bo‘lgani uchun munozarani so‘zlamasdan, ma’lum bir belgi va ishoralar yordamida boshqarish maq-sadga muvofiq. Masalan, o‘qituvchining tushunmaslik yoki norozilik alomatini berishi o‘quvchilarga tushuntirib berish kerakligini anglatadi. Qo‘llarning ikki narsani solishtirish shaklidagi tarozi turidagi ko‘rinishi talabalarga fikrlarni solishtirib, ularning qaysi biri bilan talabalarning roziligini aniqlash lozimligini bildiradi. Qiziqib, e’tibor bilan eshitish va ko‘tarinki kayfiyat talabalarga qo‘shimcha kuch-quvvat hamda intilish bahsh etadi va hokazo.
Do'stlaringiz bilan baham: |
