University of economics and pedagogy

5-mashq. Quyidagi ustunchalarni davom ettiring.


Sifat sinonimlar Fe’l sinonimlar

Gavdali, jussali, Gangimoq, dovdiramoq,

barvasta, norg‘ul, esankiramoq, kalovlanmoq,
barzangi talmovsiramoq


6-mashq. Quyidagi so‘zlarning sinonimlarini topib, ular ishtirokida gaplar tuzib yozing.
Ozod, rost, soqchi, mashaqqat, g‘amgin, tanti, ittifoq, ayovsiz, asil, va’dalashmoq, vaqt, dang‘illama, yorug‘, istamoq, ixlosmand.


7-mashq. Тilshunos olim A. Hojiyevning «O‘zbek tili sinonimlarining izohli lug‘ati»dan misollar o‘qing. Xotirangizda nechtasini eslab qoldingiz. Uni daftaringizga ko‘chirib yozing.


Savol va topshiriqlar
1. Lug‘aviy sinonimlar nima?
2. Sinonimlar qatori (uya) deganda nimani tushunasiz?
3. Sinonimlar qatorida qanday so‘z dominanta bo‘ladi?
4. Omonimlar (shakldoshlar) deganda nimani tushunasiz?
5. Omonimlarning qanday turlari bor?
6. Leksik omonimlar (shakldosh so‘zlar)ning nutqda qanday ahamiyati bor?
7. Antonimlardan adabiyotda qanday san’at hosil bo’ladi?
8. Frazeologik paronimlarga misollar keltiring.
9. Matnda so’z qo’llash bo’yicha xatolik yuz berishiga 5 ta misol keltiring.
Gipotezalar tuzish va tushuntirish
Talabalar muammoli vaziyat haqida etarli bo‘lgan miqdorda ma’lu-motlar yigib, kerakli tajribalarni o‘tkazganlaridan so‘ng, ular o‘z tushun-tirishlarini gipotezalar yoki nazariyalar ko‘rinishida ifodalashlari kerak bo‘ladi. Ushbu faza davomida o‘qituvchi barcha g‘oya va gipo-tezalarni ko‘rib chiqib, ularni to‘laligicha qabul qiladi. Bularni barcha ko‘rina-digan holatda doskaga yozib chiqish ham yaxshi natijalarga olib keladi. Bu fazada o‘qituvchining roli talabalarning barcha g‘oyalarini qabul qilish va ularni ochiq fikr almashinishga rag‘batlantirishdan ibo-rat. Bundan tashqari, o‘qituvchi talabalarga o‘z gipotezalarini qo‘llab-quvvatlashlari maqsadida «Qanday ma’lumot yoki holat sizga bu gipotezani ilgari surishga undadi?» yoki talabalarni aniqroq fikrlashga undash uchun «. . . . . . . . . . . . . . . . . . . deganda Siz nimani ko‘zda tutasiz?» degan savollar berishi ham mumkin. Bu faza davomida talabalarni muammo haqida yanada chuqurroq fikrlashga yoki ko‘proq ma’lumot yig‘ishga undash uchun «Siz o‘z g‘oyangiz yoki gipote-zangizning to‘g‘riligini isbotlash uchun yana nimalarni bilishni istar-dingiz?» yoki «Siz o‘z g‘oyangizni tekshirib ko‘rish uchun yana qanday qo‘shimcha ma’lumotlar keltira olasiz?» kabi savollarni ham berishi mumkin.