University of geological sciences

GEOLOGIYA FANLARI UNIVERSITETI
KORXONANI BOSHQARISH: MODELLAR VA TEXNOLOGIYALAR
Ma’ruzachi: SAIDRASULOVA XOLIDA BEKPO’LATOVNA
Е-mail: [e-mail]
phone: + 998 71 209 05 76

REJA

UNIVERSITY OF GEOLOGICAL SCIENCES
UNIVERSITY OF GEOLOGICAL SCIENCES
2
BOSHQARUV ZAMONAVIY KORXONALAR FAOLIYATIDA OB’EKTIV ZARURIYATI
BOZOR MUNOSABATLARI SHAROITLARIDA KORXONANI BOSHQARISHNING TAMOYILLARI, MAQSAD VA VAZIFALARI
BOSHQARUVNING TASHKILIY TUZILMALARI VA VAZIFALARI
3
UNIVERSITY OF GEOLOGICAL SCIENCES
1. Boshqaruv zamonaviy korxonalar faoliyatida ob’ektiv zaruriyati
4
UNIVERSITY OF GEOLOGICAL SCIENCES
ijtimoiy mehnat jarayoniga ishlab chiqarish rivojlanishining ob`ektiv qonunlari asosida yo`naltirilgan tarzda ta`sir o`tkazish tizimi, har bir ishchining va butun jamoaning mehnatini bir vaqtning o`zida nazorat qilish, motivatsiya va tartibga solish usulidir.
BOSHQARUV
5
UNIVERSITY OF GEOLOGICAL SCIENCES
Agar jamiyatning butun iqtisodiy tizimini oladigan bo`lsak, uning tarkibiga kiruvchi ko`plab kichik tizimlarni - tarmoqlar, korxonalar, birlashmalar va hokazolarni ko`rishimiz mumkin. Ularning har birini ikki jihatidan: mustaqil faoliyat yuritish nuqtai nazaridan yoki butun birlikning tarkibiy qismi sifatida ko`rib chiqish mumkin.
Boshqaruv tizimi
6
UNIVERSITY OF GEOLOGICAL SCIENCES
BOSHQARISHGA TIZIMLI YONDASHUV MOHIYATI
masalani aniq qo`yilishi va maqsadli boshqarishni shakllantirish;
qo`yilgan masalani yechilishi tufayli eng katta samaraga erishish;
maqsadni miqdoriy baholash, yutuqlarga erishish uslublari va vositalari.
Boshqarishga tizimli yondashuv har qanday murakkab tizimning elementi hisoblanadi. Eng oxirgi tizim supertizim deb karaladi. Masalan, korxona tarmoq deb ataluvchi murakkab tizimning bo`lagi bo`lsa, tarmoq o`z navbatida iqtisodiyotning bo`lagi bo`ladi. Demak, iqtisodiyot supertizim hisoblanadi.
7
UNIVERSITY OF GEOLOGICAL SCIENCES
Boshqaruv tamoyillari deganda
rahbarlik qilishning fundamental qoidalari tushuniladi. Ular iqtisodiy qonunlar harakati va boshqarish usullari bilan bogʼliq boʼlgan voqeliklarning mohiyatini aks ettiradi.
8
UNIVERSITY OF GEOLOGICAL SCIENCES
usullar
qonun
lar
tamoyillar
uslublar
Boshqarish mexanizmini quyidagicha taʼriflanadi:
9
UNIVERSITY OF GEOLOGICAL SCIENCES

• amalga oshirish muddatiga ko`ra - joriy va istiqbolli;
• ahamiyat darajasiga ko`ra - asosiy (strategik) va ikkinchi darajali (taktik);
• boshqaruv ob`ektiga munosabatiga ko`ra - xususiy va umumiy;
• natijaga erishish darajasiga ko`ra - yakuniy va oraliq yoki bosqichli.

Korxonani boshqarishning maqsadlarini quyidagi turlarga bo`lib tasniflashimiz mumkin:
10
UNIVERSITY OF GEOLOGICAL SCIENCES
Bozor iqtisodiyoti sharoitida Oʼzbekistonda davlatni boshqarish tamoyillari

№	Tamoyillar	Izoh
1.	Demokratiya tamoyili	• insonning oʼz xohish-irodasini erkin bildirish hamda uni amalga oshirish; • barcha fuqarolarning teng huquqliligi; • davlat va jamiyat boshqaruvida qonun ustuvorligi; • davlat va nodavlat idoralarining saylovchilar oldidagi javobgarligi va boshqalar
2.	Iqtisodiy munosabatlarni demokratiyalash tamoyili	• monopollashgan iqtisodiyotdan erkin iqtisodiyotga; • sotsialistik musobaqadan erkin, sof raqobatga; • qatьiy belgilangan narxlardan erkin narxlarga; • davlatlashgan mulkdan xilma-xil mulkchilikka asoslangan iqtisodiyotga oʼtish
3.	Yuksak maʼnaviyat tamoyili	• Mustaqillik tafakkurini shakllantirish, yaʼni: - Oʼzbekiston davlatining istiqboli va istiqloli haqida qaygʼurish; - oʼzining va oʼz xalqinnng, vatanining qadru qimmati, or-nomusini anglab, uni himoya qilish; - yuksak gʼoyalar, yangi kashfiyotlar, niyatlar ogʼushida mehnat qilib, isteʼdodi va iqtidori, bor imkoniyatini, kerak bulsa, jonini yurt istiqboli, eliga baxshida etishdir.
4.	Milliy xavfsiz likni taʼminlash tamoyi	• Oʼzbekistonning dunyo hamjamiyatiga kirish surʼatlarini tezlashtirish; • turli xalqaro, davlat va nodavlat tashkilotlari ishlarida faol ishtirok etishni taʼminlash

11
UNIVERSITY OF GEOLOGICAL SCIENCES
Zamonaviy korxonalarni boshqarishning quyidagi tamoyillarini eng asosiylari sifatida qabul qiladi:
ilmiylik;
tizimlilik va majmuaviylik;
yakka boshqaruv va kollegiallik;
tartib va adolat;
xodimlarni moddiy va ma`naviy rag’batlantirish;
tejamkorlik va samaradorlik;
tashabbuskorlik va korporativ ruhiyat;
vakolat va majburiyat.
12
UNIVERSITY OF GEOLOGICAL SCIENCES
E’tiboringiz uchun
rahmat