Urganch davlat universiteti servis faoliyati asoslari

Marketing korxonani bozordagi imkoniyatlarini tahlil etishdan boshlanadi. Tahlil obyektlari quyidagilar hisoblanadi:
- tashqi va ichki muhit;
- bozor;
- tovar;
- iste’molchilar;
- raqobatchilar.
Korxonani marketing imkoniyatlarini har tomonlama tahlil qilish quyidagi imkoniyatlarni yaratadi:
- uni rivojlanishini uzoq muddatli va tezkor strategiyasini ishlab chiqish;
- bozorni asoslangan holda tanlash (bozorni foydali segmentlarini belgilash, talab elastikligini aniqlash, sotuv hajmi va foydani hisoblash va boshqalar);
- korxona uchun xizmat ko’rsatish foydali bo’lgan mijozlarni maqsadli guruhlarini belgilash va ularni bozorda o’zini tutishini aniqlash;
- korxona faoliyatini samarali rivojlantirishini ta’minlovchi servis mahsulotini ishlab chiqarish va tarqatishni kompleks texnologik usullarini ishlab chiqish;
- tor joylarni va tovar, xizmatni sotishning umumiy samarasini aniqlash.
Yuqorida keltirilgan imkoniyatlar marketing siyosati vositasida uning o’tkazilishini turli bosqichlarida qanday amalga oshirilishini ko’rib chiqamiz.
Marketing strategiyasi mohiyatini yoritamiz. U kompaniyani strategik rejalashtirilishi va umumiy maqsadlariga tayanadi. Shu bilan birgalikda ular o’rtasida bir tomonlama bog’liqlik o’rnatilmaydi. Dastlab marketing strategiyasi korxonani maqsadlaridan kelib chiqadi. Ammo aniq marketing strategiyasini yaratish va uni aniq amalga oshirish ko’pgina ichki va tashqi ta’sirlar tufayli ancha murakkab ish hisoblanadi. Shuning uchun marketing strategiyasiga uni konyunkturani ta’siri va talabni o’zgarishi ostida tuzatish imkoniyati asos solingan-ki, u o’z navbatida korxonani strategik rejalari va maqsadlarini aniqlashtirish imkonini beradi.
Marketing strategiyasi o’zida turli vazifalarni, ya’ni allaqachon o’zlashtirilgan bozorni kengaytirish (oldigi yoki yangi mahsulot bilan chiqish), yangi bozorlarga kirib borish, o’sayotgan (yoki yo’qolayotgan) bozorlarni egallash, global bozorlarga chiqish va boshqalarni jamlaydi. Ko’p hollarda firmaga bozor ehtiyojlarini qondirish uchun o’z resurslarini baholash va optimal taqsimlash qiyin. Bu yerda keng ma’lumotlar bazasiga, shuningdek o’z imkoniyatlari va raqobatchilar kuchlarini baholashdagi haqqoniylikka tayanadigan aniq tahlil muhim hisoblanadi.
Marketing strategiyasini shakllanishini muhim bosqichi foydani o’sish imkoniyatlarini o’rganish, shuningdek, servis mahsulotini pozisiyalanishini ishlab chiqish hisoblanadi. Marketingda xizmatlarni pozisiyalash, bu uni bozordagi raqobatbardosh holatini ta’minlashga qaratilgan tadbirlar kompleksini ishlab chiqish demakdir. Marketing strategiyasini ishlab chiqishning yakuniy fazasi bir necha yillarga (servis turlari uchun rejalashtirish muddati 3-5 yilga teng) mo’ljallangan marketing rejasini ishlab chiqishdan iborat. Reja strategiyani barcha pozisiyalarini aniqlashtiradi. Bundan tashqari, rejada kon’yunkturani, ishlab chiqarishni asosiy bosqichlari va servis mahsuloti sotuvini kuzatib borish nazarda tutilgan bo’ladi.
Iste’molchilar talabi va munosabatlarini o’rganish va hisobga olish xususiyatlarini ko’rib chiqamiz. Hozirgi kunda marketingda imte’molchilarni o’rganishni ko’pgina metodlari ishlab chiqilgan bo’lib, ular birgalikda iste’molchi haqida hammasini bo’lmasada, ammo juda ko’p bilish imkonini beradi. Iste’molchilar xatti-harakatini tahlil etish hozirgi vaqtda ilmiy-amaliy nazariy tadqiqotlarni bir butun yo’nalishini shakllantiradi. Imte’molchilar xatti-harakatini marketingda hisobga olinadigan quyidagi jihatlari ajratiladi: