Urganch davlat universiteti turizm va iqtisodiyot fakulteti turizm kafedrasi

O’zbekistonda 2009-yilda tashkil etilgan yangi shaharchalar

XUDUDLAR	Yangi shaharchalar soni	Urbanizatsiya ko’rsatkichi (2013y.%)
O’zbekiston Respublikasi	966	51.2

Shu jumladan

Qoraqalpog’iston Respublikasi

11

49.2

Viloyatlar

Andilon	78	52.8
Buxoro	60	38.5
Jizzax	34	47.6
Navoiy	30	50.1
Namangan	109	63.8
Samarqand	76	38.8
Sirdaryo	16	43.3
Surhondaryo	107	36.2
Toshkent	79	49.3
Farg’ona	196	57.3
Xorazm	51	33.2
Qashqadaryo	119	43.2

SHuningdek, CHirchiq, Olmaliq, Angren, Qo‘qon, Marg‘ilon shaharlarining ham har birida 100 mingdan ortiq aholi bor. SHu bilan birga yirik markazlar negizida shaharlar hududiy tizimining murakkab shakllari ham vujudga kelgan. CHunonchi, Toshkent, Samarqand, Farg‘ona-Marg‘ilon aglomeratsiyalari shular jumlasidandir.
SHaharlar aholi soniga qarab katta shaharlar (aholisi 100 mingdan ortiq), yirik shaharlar (aholisi 250 mingdan ortiq), juda yirik shaharlar (aholisi 500 mingdan ortiq) va “millioner shaharlar” ga ajratiladi. Aholi soni 100 ming kishidan ko‘p bo‘lgan shaharlar (ming kishi hisobida): Toshkent-2309, Samarqand-501, Namangan-461, Andijon-394, Nukus-286, Buxoro-271, Farg‘ona-254, Qarshi-247, Qo‘qon-228, Marg‘ilon-209, Angren-171, Jizzax-160, CHirchiq-145, Urganch-137, Termiz-136, Navoi-134, Olmaliq-117.
Yangi urbanistik siyosat tufayli O’zbekistonda birdaniga 966 ta qishloq aholi punkitiga shaharcha maqomi berildi.Ularni hozirgi real holatini hisobga olib <>deb atash mumkin. 4- jadvalmalumotlaridan ko’rinib turibdiki , eng ko’p yangi shaharchalar Farg’ona viloyatida tashkil etilgan-196 ta Umumiy urbanizatsiya darajasining eng yuqori ko’rsatkichi Namangan viloyatida- 64.3%. Bu ko’rsatkich Farg’ona va Andijon viloyatlarida xam o’rtachadan yuqori.Nisbatan urbanizatsiyalashmagan mintaqalar Xorazm, Surxondaryo, Samarqand va Buxoro viloyatlari.
Yuqoridagilarga mos ravishda qishloq joylarda mehnat resurslari ham ko‘p va hatto ular keragidan ham ortiqcha. Ish o‘rinlarining etishmasligi, ishsizlik, mehnat bozorining faol emasligi aholisi zich joylashgan voha va vodiylarda ijtimoiy muammolarning kelib chikishiga sabab bo‘ladi. Aynan shuning uchun ham Respublikada qishloq xo‘jaligidagi islohotlarni chuqurlashtirishga, qishloq sanoati va infrastrukturasini rivojlantirishga katta e’tibor berilmoqda. Ushbu dolzarb masala davlatning mintaqaviy siyosatida o‘z yechimini topmog‘i lozim. 2009-yil -<> yili deb elon qqilinishi munosabati bilan qishloq joylar ijtimoiy-iqtisodiy muammolariga katta etibor berildi.Ayniqsa qishloq aholisini elektr energiya , ichimlik suvi xamda tabiiy gaz bilan muntazam taminlash axoli bandligi masalalarini xal etish <> davlat tasturida ustuvor vazifalar qilib belgilandi. Joriy malumotlarga qaraganda, O;zbekistonda 11831 ta qishloq aholi manzilgohlari bor.Qoraqalpog’iston Respublikasi , Buxoro, Qashqadaryo, Samarqand va Farg’ona viloyatlarining xar birida mingdan ortiq qishloqlar mavjud, ularning eng kam miqdori esa Sirdaryo viloyatida – 284 ta. Respublikamizda xar bir qishloqqa 1300 kishi to’g’ri keladi. Bu jihatdan Namangan va Andijon viloyatlari oldinda turadi.Xududi qishloq xo;jaligini rivojlantirish uchun uncha qulay bo’lmagan Qoraqalpog’iston Respubjikasi xamda Buxoro va Navoiy viloyatlarida qishloqlqr ancha kichik (o’rtacha 640-700 kishi)Milliy va mintaqaviy iqtisodiyotning tarkibiy tuzilishini shaharlar to’ri va tizimi xam yaqqol ifodalab beradi. Aksariyat xollarda shaxarlar sonining ko’pligi Yirik shahar va shahar aglomeratsiyalarining mavjudligi xudud ijtimoiy iqtisodiy saloxiyatining yuqoriligini ko’rsatadi.