Ушбу ы=ув =ылланма в 5140900 касб таълим (бинолар ва иншоотлар =урилиши) йыналиши быйича билим олаётган талабалар, 3-йиллик ма

Maxsus kran-turuba yotqizuvchilar. Bunday kranlarni ishlovchi moslamalari, uni yon 
tomonlariga o’rnatiladi. SHuning uchun ular turubalarni tushirish va katta xajmdagi 
turubalarni tushirib montaj eta oladi va yuk bilan xarakat qila oladi. Asosan gaz va neft 
quvurlarini montajida ishlaydi. 
 

---

86 
3. 2. Domkratlar va ularning ishlatilishi, turlari 
Domkratlar. 
qurilishda 
montaj 
va 
ta’mirlash 
ishlarida 
yuklarni, 
katta oraliq masofasiga ega bo’lmagan balandlikka ko’tarib olishda ishlatiladi. 
Keng qo’llanilib kelinayotganlari reykasimon, vintli, gidravlik 
domkrat xisoblanadi. Reykasimon domkratlar. Ular asosan korpus 
(1), siljuvchi reyka ( 2 ) , aylanuvchi boshcha ( 3 ) , qo’lcha ( 4 ) ,
aylantiruvchi (ko’taruvchi) moslama (5), tishli uzatma ( 6 ) dan 
iborat (3.1-rasm). 
Reyka yuk bilan yuqoriga ko’tariladi yoki tushiriladi. Bu 
ko’taruvchi moslama (5) dasta yordamida tishli uzatmalarga (6) 
orqali bajariladi. Domkratni xavfsiz ishlashi uchun yuk tayanchi 
to’xtatgich bilan jixozlangan. Unda val (7) va tishli g’ildirak (8) 
vintli o’yilmaga ega bo’ladi. Yon tomondagi vtulka va dasta 
oralig’ida o’ynab turuvchi g’ildirakcha (9) to’xtatib qoluvchi 
moslama bilan jixozlangan. Yukni ko’tarish uchun dasta rezьba 
bo’ylab chapga aylantiriladi, kimirlab turuvchi g’ildirakcha uni 
qisib qoladi va tishli uzatma 
orqali reykani yuqoriga siljitadi. SHu tariqa yuk yuqoriga 
ko’tariladi. Ko’tarilish to’xtashi bilan dasta vali qimirlab 
turuvchi g’ildirakchani ilgichi bilan to’xtatib qoladi va bu valni 
teskari tomonga aylanishiga qarshilik 
ko’rsatadi. Yukni tushirishda dasta teskari tomonga 
aylanadi va bir vaqtda rezba bo’yicha o’ngga aylanib 
ushlab qoluvchi g’ildirakchani bo’shatadi. 
Aylanuvchi 
(ko’taruvchi) 
moslamadagi 
kuchlanish-R 
quyidagicha topiladi:








И
R
d
Q
Р
2
/
0
Bunda d
0
-boshlangich shesternya doirasi diametri, m; 
R - ko’targich uzunligi, m; 
I -tishli uzatmani qadam soni 

=0,65...0,85 uzatmaning foydali 
ish koeffitsienti.