Ушбу ы=ув =ылланма в 5140900 касб таълим (бинолар ва иншоотлар =урилиши) йыналиши быйича билим олаётган талабалар, 3-йиллик ма

YUK KO’TARISH MASHINALARI. 
Reja: 
1. Yuk ko’taruchi mashinalar va ularni ishlatilishi 
2. Domkratlar va ularning ishlatilishi, turlari 
3. Machtali, machta strelali va minorali kranlar 
4. O’zi yurar strelali. eshkakli, ko’prikli va kabelli kranlar 
5. Yuk ko’tarish mashinalarining ishlatilish talablari 
Tayanch so’z iboralar 
Qurilish ko’targichlari, Qurilish kranlari, konsolli kranlar, maxsus kran-turuba 
yotqizuvchilar, domkratlar, machtali ko’targichlar, gidravlik domkrat, minorali (machtali) va 
minorali strelali kranlar, minorali kranlar, tortqi minorali-strelali kranlar, qo’zg’almas kran, 
minorali maxsus montaj kranlari, avtomobil kranlari 
 

---

85 
3.1. Yuk ko’taruchi mashinalar va ularni ishlatilishi. 
Qurilishda yuk ko’taruvchi mashinalar asosan yuklarni bir joydan ikkinchi bir joyga 
siljitishda, qurilish materiallari omborlarida yuklash-tushirish ishlarida, montaj va texnologii 
jixozlarni ishlatish davomida paydo bo’lgan xizmatlarni bajarishda ishlatiladi. 
Ishlab-chiqarish tavsifiga ko’ra bunday mashinalar uzlukli (tsiklichnogo deystviya) 
ishlab-chiqarish faoliyatiga ega. Ularni eng asosiy ko’rsatkichlaridan biri yuk ko’tarish 
qobiliyatidir. Bundan tashqari ularning ko’rsatgichlari bilan belgilanib turuvchi chegaralari 
mavjud. Masalan, yuk ko’taruvchi strelali kranlarni ishlab-chiqarish ko’rsatgichlari ularni 
strela uzunligi, qulochini kengligi va yuqoriga ko’tarish parametri bilan belgilanadi. Ishlab-
chiqarish vazifasiga qarab ular: yordamchi, qurilish yuklari ko’targichlari, qurilish kranlari, 
maxsus truba qo’yuvchi mashinalarga bo’linadi. 
Yordamchi yuk ko’taruvchi mashinalar. Ular asosan: ko’targichlar (domkratlar), 
qurilish lebedkalari (tallar va elektrotallar)dan iborat. Ular o’z navbatida tik (vertikal) 
domkratlar, qurilish lebedkalari, tallar yoki gorizontal xolda (tortuvchi lebedka), relьsda 
xarakatlanuvchi yoki yuklarni bir yo’nalish bo’yicha siljituvchi bo’lishi mumkin. Ular qo’l 
kuchi va mexanik boshqarib boriladi.