Ушбу ы=ув =ылланма в 5140900 касб таълим (бинолар ва иншоотлар =урилиши) йыналиши быйича билим олаётган талабалар, 3-йиллик ма

Avtotsement tashuvchilar. Bunday mashinalar tsement zavodlaridan yoki tsement 
elevatorlaridan qurilish maydonlariga va qurilish barpo etilayotgan joylarga tsementlarni 
tashib keltirishda ishlatiladi. Avtotsement tashuvchi mashina avtomobilni bazasiga tsisternya-
yarim pritsep shaklida orqa o’qlarga tomon 6°-8° qiyalik bilan tsementni to’kilishini yaxshilash 
maqsadida o’rnatiladi. TSement tashuvchi yarim pritsepli tsisternya avtomobilni orqa 
o’qlarining tayanch o’rindiqlariga o’rnatilib avtomobilь bilan xarakatlanadi. 
Tortuvchi moslamasiz bir joyda turgan vaqtda yarim pritsep tsisternya qo’shimcha 
tayanch oyoqchalariga tayanadi (2.18-rasm). 
TSisternyada ishchi bosim miqdori 0,10-0,2 Mpa gacha boradi. Bu vaqtda pastki 
qismdagi kran ochilib ketadi. Xavo bilan to’la to’yingan tsement xarakatchanlikni oladi. 
Natijada balandligi 25 metrli maxsus omborlarga xaydaladi. Maxsus tsement tashuvchi 
avtomashinalarni ish unumdorligi 3, 5, 8, 13 va 22 tonna talab asosida ishlab chiqariladi. 
2. 6. Yuklovchi va tushiruvchi mashinalar 
Yuklovchi va tushiruvchi mashinalar. qurilishda bunday mashinalar donador va 
sochiluvchan yuklarni yuklash va transport vositalaridan yuklarni tushirishda 
foydalaniladi. Ular asosan g’ildirakli o’zi yurar yoki zanjirli ko’taruvchi-uzatib beruvchi 
mashinalarga bo’linadi. Ish jarayonlarini bajarish talablariga qarab: yuklovchi tushiruvchi 
mashinalar, to’xtab (tsikl bilan) ishlovchi va to’xtovsiz ishlovchi mashinalarga bo’linadi. 
Birinchisi ommaviy bo’lib, turli sharoitlarda xam bemalol ishlay oladi, chunki bunda ishchi 
jixozlarining turlari ko’p bo’lib, turli-tumandir. Ikkinchisi katta xajmdagi yuklash ishlari 
bajariladigan ob’ektlarda, sochiluvchan qurilish materiallarini siljitish va tushirish ishlarida, 
shuningdek ishlash jarayonlari to’xtovsiz talab etiladigan joylarda foydalaniladi. Temir yo’l 
vagonlarida esa materiallarni tushirishda maxsus va bir vazifani tushurishni bajaruvchi turli 
konstruktsiyalar ishlatiladi. Kesuvchi, tortuvchi-so’ruvchi, aylanib tushiruvchi va boshqa 
ishchi qismlariga ega. Vazifasiga qarab: donador yuklarni yuklovchi avtoyuklagich, 
sochiluvchi yuklarni yuklovchi bir va ko’p cho’michli yuklagichlar bo’ladi. Bunday 
yuklagichlarga avtotsement tashuvchilar xam kiradi. 
2. 18-rasm. Avtotsement tashuvchi mashinalar. 
1-tsisternya yuki; 2-tsisternyali yarim pritsep; 3-tayanch oyoqchalari; 4-vakuum xaydagich; 
5,11-tsementli chang xavoni tozalovchi moslama; 6-mushtukcha;7-egiluvchan shlang; 8-
tushirish krani; 9-taqsimlovchi quvur; 10-tsement balandligini o’lchovchi signalizator; 12-
manometr; 13,14-teskari klapanlar; 15-aerolotok; 16-muxofaza klapani. 

---

82