Услубий =ылланма ндки ы=ув-услубий кенгашининг 24

TAJRIBA NATIJALARINI UMUMLASHTIRISH
Nasosning ishlab chiqarishi (uzatishi) (m³s); bunda Q¹ –suv o‘lchagich shishadan aniqlangan suv hajmi, dm yoki l .
τ – o‘lchash davomiyligi, s
Nasos quvvati
(8.3)
V- kuchlanish, V
J- tok kuchi, A
Nasosning FIKi quyidagi formulada aniqlanadi.
, bundan: (8.4)
Bunda: Q – ishlab chiqarishi ( nasosning uzatishi), m³/s
ρ – suyuqlik zichligi, kg/m³;
g- erkin tushish tezlanishi, m/s²;
N- nasos hosil qilayotgan suvning to‘la oqimi.
Q-N, Q-η, Q-H grafiklari tuzilishi bilan ish tugatiladi.
8.1-jadval

№

Aylanish lar soni ay/min

O‘lchash davomiy-ligi s

Suv miqdori dm^3

Napor RM

Siyraklashishi RV

To‘la oqim N

quvvat kVt

FIK %

yoki mm.rt. st.

m.v. st.

m.suv. st

n

Q

RM

HM

PC

HB

H

N

1

2

Har bir uzatishda (Q) 3 marta o‘lchanadi va jadvalga o‘rtacha qiymat kiritiladi.

8.3- rasm. Qurilmani o'rganishga oid sxema.


1. Ventillar; 2. Vakuummetr; 3. Nasos; 4. Suv o‘lchov shishasi; 5. Sarf baki;
6. Klapan; 7. So‘ruvchi quvur; 8. Haydovchi quvur; 9. Manometr;
10., 12. Boshqaruv ventillari; 11. O‘lchov idishi; 13. Tushirish ventili.
Nazorat savollari:

1. 
   Markazdan qochma nasosni shemasi bo‘yicha tuzilishini tushintiring?
   
2. 
   Markazdan qochma nasoslarni tavsiflang?
   
3. 
   Nasoslarda hosil bo‘ladigan so‘rish balandligi va kavitatsiya hodisasini tushuntring?
   
4. 
   Nasos hosil qilayotgan napor tushunchasi deganda nimani tushunasiz?
   
5. 
   Markazdan qochma nasoslarning taxminiy ish xarakteristikasini chizing va unga izoh bering?
   
6. 
   Markazdan qochma nasoslarning asosiy ko‘rsatkichlarini uning ishchi g‘ildiragining aylanish soniga bog‘liqligini izohlab bering?
   

9-TAJRIBA ISHI

TISHLI G’ILDIRAKLI NASOSNI TAJRIBADA SINASH

Ishning maqsadi:
Shesterniyali nasoslar xaqida ma’lumot va ular yordamida turli suyuqliklarning xar xil bosimlarda xaydashdan o’rganishdan iborat.


Tajriba o’tkazish uchun kerak bo’ladigan asbob va jixozlar: Shesternyali nasos,sekundomer.
QISQACHA NAZARIY MA’LUMOT

Shesterniyali nasoslar ishlash prinsipi quydagicha:

Tishli g‘ildiraklarning aylanma xarakatlanishi xisobiga – vakuum xosil qilinib, surish quviriga suyuqlik tortiladi va xaydash quvirigi mablum bosim bilan xaydaladi.Xususan g‘ildiraklar bittasi etaklovchi xisoblanib ikkalasi ikki tomonga aylanadi.Suyuqlikning xarakatlanio‘i tishli g‘ildiraklar orasidagi bushlivlar xisobiga daslab so‘riladi sungra xaydash quviriga xaydaladi.Xaydaladigan suyuqloikning miqdori etaklovchi valning bir marta aylanishida xaydalanadigan suyuqlikning hajmi bilan aniqlanadi.
SHESTERNYALI NASOSNI TURLARI
SHesterniyali nasoslarning tuzilishi ularning tishlar shaklining xosil qilinishiga binoan quydagi turlarga bulinadi;

1. 
   Tug‘ri tishli shaklga ega bo‘lgan shesterniyali nasoslar
   
2. 
   Qiya tishli shaklga ega bo‘lgan shesterniyali nasoslar
   
3. 
   SHevron tishli shaklga ega bo‘lgan shesterniyali nasoslar
   

Shevron tishli shaklga ega bo‘lgan shesterniyali nasoslar qiya tishli shaklga ega bo‘lgan shesterniyali nasoslarga nisbatan silliq va ravon ishlaydi yani suyuqlikni bir maromda etkazib beradi. SHuning uchun ko‘p ishlab chiqarish soxasida keng qo‘llaniladi.
Ish unumdorligi kam bo‘lgan shesterniyali nasoslarning etaklovchi valining aylanish tezligi 1700-3500 minutiga aylanishlar sonini tashqil etadi. Yirik o‘lchamli madifikatsilar uchun minutiga aylanishlar sonini 700 gacha olinishi tavsiya etiladi
TAJRIBA QURILMASI
9.1-rasm. Shesternyali nasosning tuzilishi


1-Korpus(asos) 2- Podshipnikning bronzali vtulkasi 3-Etaklanuvchi shesternya 4-Mustaxkamlovchi bolt 5-Qopqoq 6-7 Zichlovchi xalqalar
8- Zichlovchi rezina 9-O shakldagi zichlagichlar 10- Etaklovchi shesternya



XISOBLASH USULI

Nasosning foydali quvvati qo‘ydagiga teng: N= QHpg, (9.1)

bu yerda
Q-Suyuqlikning bir sekunddagi sarfi
H-Suyuqlik uzatiladigan balandlik
Nasosning bajargan foydali ishi L=VpgN (9.2)
V-suyuqlikning hajmi
Odatda nasosning FIK 0.6-0.85 bo‘ladi
Nasosning FIKi quyidagi formula yordamida aniqlanadi.


, bundan: (9.3)

Bunda: Q – ishlab chiqarishi ( nasosning uzatishi), m³/s

ρ – suyuqlik zichligi, kg/m³;
g- erkin tushish tezlanishi, m/s²;
N- nasos hosil qilayotgan suvning to‘la oqimi.


TAJRIBA ISHI YUZASIDAN HISOBOT

Kundalik turmushda ishlatiladigan nasoslarni texnik parametrlarini o’rganish va ularning foydali ish koeffisentini tahlil qilish

Nazorat savollari:

1. 
   Shesternyali nasosning shemasi bo‘yicha tuzilishini tushintiring?
   
2. 
   Shesternyali nasoslarni tavsiflang?
   
3. 
   Nasoslarda hosil bo‘ladigan so‘rish balandligi va kavitatsiya hodisasini tushuntring?
   
4. 
   Nasos hosil qilayotgan napor tushunchasi deganda nimani tushunasiz?
   
5. 
   Shesternyali nasoslarning taxminiy ish xarakteristikasini chizing va unga izoh bering?
   

TAVSIYA ETILADIGAN ADABIYOTLAR

1. 
   K.SH. Latipov, A.M. Arifjanov «Gidravlika va gidromashinalar». 2018 y.
   
2. 
   Latipov K. «Gidromashinalar va gidroyuritmalar». 2010 y.
   
3. 
   Кисилёв П.Г. Гидравлика. Основы механики жидкости. - М.: Энергия, 1980. - 360 с.
   
4. 
   Умаров А.Ю. Гидравлика. – Тошкент: Ўзбекистон, 2002. – 460 б.
   

ELEKTRON RESURSLAR

1. www.Ziyo.net

2. http://dhes.ime.mrsu.ru/studies/tot/tot_lit.htm;
3. http://rbip.bookchamber.ru/description.aspx?product_no=854;
4. http://energy-mgn.nm.ru/progr36.htm