Uslubiy qo‘llanma analitik kimyoda organik reagentlar fanidan laboratoriya ishlari

Temir (II) kationining organik reagentlar yordamida sifat analizi. Dimetilglioksim Fe²⁺ kationlari bilan pushti-qizil rangli ichki kompleks tuz qosil kiladi:

Konussimon probirkaga 1-2 tomchi temir (II) tuzi eritmasidan o‘tkaziladi, 1 tomchi vino kislotasi eritmasi va 2-3 tomchi NH₄OH qo‘shiladi, so‘ngra dimetilglioksimning spirtdagi eritmasidan 2-3 tomchi qo‘shiladi. Eruvchan kompleks birikma temir (II) dimetilglioksimatning pushti -qizg‘ish eritmasi hosil bo‘ladi.

Reaksiyani o‘tkazish sharoiti:
- tajribani rN»9 bo‘lgan ammiakli eritmada olib boriladi;
- eritmada Fe³⁺ va Fe²⁺ kationlari birgalikda bo‘lsa, reaksiyani vino kislotasi ishtirokida olib boriladi, chunki vino kislotasi ammoniy gidroksid bilan Fe(OH)₃ cho‘kmasini hosil qilishi mumkin bo‘lgan Fe³⁺ kationlarini kompleks holida bog‘lashga xizmat qiladi.
Temir (III) kationining organik reagentlar yordamida sifat analizi. Natriy asetat CH₃COONa sovukda Fe³⁺ kationlari bilan reaksiyaga kirishib, eritmani qizil-qo‘ng‘ir rangga kirituvchi kompleks ion — digidroksogeksaasetat ferratni (III) ni hosil qiladi. Kompleks birikma eritmasini qaynatilganda qo‘ng‘ir tusli asosli tuz — temir (III) dioksiasetat cho‘kmasi hosil bo‘ladi.

Uzoq vaqt davomida eritmani qaynatish amalda eritmadan Fe³⁺ kationlarini ajratishga imkon beradi. A1³⁺ kationlari tuzi eritmalaridan natriy asetat A1(ON)₂SN₃SOO cho‘kmasini hosil qiladi.
Ayni reaksiyalar sistematik analiz qilishda Fe³⁺ va A1³⁺ kationlarini III guruxning boshqa kationlaridan asetatli metod bo‘yicha ajratishga xizmat qiladi. III guruxning boshqa kationlari CH₃COONa bilan cho‘kma hosil qilmaydi.
Surma (III) kationining organik reagentlar yordamida sifat analizi. Metil binafsha xlorid kislotali muxitda Sb⁵⁺ kationi bilan binafsha rangli kompleks hosil qiladi.
Probirkaga 2-3 tomchi surma (V) xlorid eritmasidan solinadi, ustiga 2-3 tomchi konsentrlangan NS1 va 1-2 tomchi natriy nitrit, NaNO₂ eritmasidan qo‘shiladi.
So‘ngra mochevinaning to‘yingan eritmasidan 3 tomchi qo‘shib, ozgina isitiladi.
Tayyorlangan aralashma eritmasidan probirkaga 2 tomchi solib, ustiga 1 ml reagentning suvli eritmasi (0,01%li)dan quyiladi. Eritmada Sb⁵⁺ kationlarini bo‘lishi hisobiga ko‘kish-binafsha rang hosil bo‘ladi.
Tajribani bajarish sharoiti:
- eritmada bo‘lishi mumkin bulgan Sb³⁺ ionlarini oksidlash uchun natriy nitrit NaNO₂ eritmasi qo‘shiladi (yaxshisi natriy nitrit kristallari qo‘shiladi);
- ortiqcha nitrit NO₂ ionlarini yo‘qotish uchun mochevinaning to‘yingan eritmasi qo‘shiladi.