Узбекистон Республикаси Халк таълими вазирлиги Кукон давлат педагогика институти


Download 0.8 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/43
Sana09.06.2023
Hajmi0.8 Mb.
#1471170
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   43
Bog'liq
Ибрагимов Б(Мехнат хукуки) КИТОБ.pdf

Назорат учун саволар. 
1. Мехнат муносабати субъектларининг вакиллик органлари 
хакида маълумот беринг. 
2. Вакиллик органларининг ваколатларини баён этинг. 
3. Касаба уюшмалари фаолиятини тушунтириб беринг. 
4. Иш берувчининг мажбуриятларига нималар киради. 
5. Вакиллик 
органларига 
сайланган 
вакилларнинг 
имтиёзларини санаб курсатинг. 
6. Вакиллик органларининг фаолияти хакида гапиринг. 
7 – мавзу: Жамоа шартномаси ва келишуви,
уларнинг хукукий холатлари. 
 
Режа: 
1. Жамоа шартномалари ва келишувлари тушунчаси, тузиш 
тамойиллари ва максадлари. 


36
2. Жамоа шартномаси, унинг мазмуни, тузилиш тартиблари 
ваколатлари. 
3. Жамоа келишувлари, уларнинг турлари, мазмуни, 
ваколатлари. 
 
Таянч тушунчалар: 
 
Жамоа шартномаси, жамоа келишуви, уларни тузиш 
тамойиллари, музокаралар, иш берувчи манфаатларини ифода 
этувчи шахслар, касаба уюшмаси, шартнома мазмуни, 
томонларнинг мажбуриятлари. 
Мустакиллик йилларида чикарилган мехнат конунларида 
жамоа шартномалари ва келишувларига катта урин берилгандир. 
Масалан 1995 йилгача амалда булган Мехнат конунлари кодексида 
бу масала атиги II та моддада акс эттирилган эди. Янги Мехнат 
кодексида эса бу моддалар сони 28 тага купайтирилди. 
Жамоа шартномаси – корхонада иш берувчи билан ходимлар 
уртасидаги мехнатга оид, ижтимоий – иктисодий ва касбга оид 
муносабатларни тартибга солувчи норматив хужжатдир. 
Жамоа келишуви – муайян касб, тармок, худуд ходимлари 
учун мехнат шартлари, иш билан таъминлаш ва ижтимоий 
кафолатлар белгилаш борасидаги мажбуриятларни уз ичига олувчи 
норматив хужжатдир. 
Жамоа шартномалари ва келишувлари ходимлар билан иш 
берувчиларнинг мехнатга оид муносабатларини шартнома асосида 
тартибга солишга ва уларнинг ижтимоий – иктисодий манфаатлари 
мувофиклаштиришга ёрдам бериш максадида тузилади. 
Жамоа шартномалари ва келишувлар тузишнинг узига хос 
куйидаги тамойиллари мавжуддир: 
1.конун хужжатлари нормаларига амал килиш, 2. тарафлар 
вакилларининг ваколатлилиги, 3. тарафларнинг тенг хукуклилиги, 
4. жамоа шартномалари, келишувлари мазмунини ташкил этувчи 
масалаларни танлаш ва мухокама эркинлиги, 5. мажбуриятлар 
олишнинг 
ихтиёрийлиги, 
6. 
олинаётган 
мажбуриятларнинг 
хакикатда бажарилишини таъминлаш, 7. текшириб боришнинг 
мунтазамлиги, 8. жавобгарликнинг мукаррарлиги. 


37
Жамиятда хар бир ташкилот, муассаса фаолият курсатувчи 
ходимнинг 
хукуки, 
дам 
олиши, 
согломлашуви, 
турмуш 
шароитининг юксалиши, фаол мехнат килиши иш берувчи билан 
ижтимоий химоя этувчи касаба уюшма ташкилоти уртасида 
тузилган жамоа шартномасига боглик булади. Бу хужжат 
Узбекистон Республикаси касаба уюшмалари Федерациясининг 
2000 йил апрел ойида булиб утган Курилтойида мухокама этилиб, 
кабул килингандир. 
Мехнат муносабатлари ва мехнат билан боглик ижтимоий – 
иктисодий 
муносабатларни 
тартибга 
солишда 
жамоа 
шартномаларининг ахамияти гоят каттадир. 
Мехнат 
хукуки 
кафолатларининг 
конунчиликда 
белгиланадиган 
юкори 
даражасини 
урнатиш, 
мехнат 
муносабатларини тартибга солиб туриш масалалари жамоа 
шартномалари асосида хал этилади. 
Жамоа шартномаси ишчи ходимларнинг хохиш ва иш 
берувчининг имкониятлари уртасидаги мувозанатни белгиловчи 
хужжат булиши билан бирга иш берувчининг ва ишловчиларнинг 
юкори даромад олишларига кумаклашувчи хужжатдир. 
Хар кайси келишувчи тараф жамоа шартномаси, келишувини 
тузиш ва узгартириш юзасидан музокаралар олиб бориш 
ташаббуси билан чикишга хаклидир. 
Касаба уюшмаси, ходимларнинг бошка вакиллик органи 
узларини вакил килган ходимлар номидан музокаралар олиб 
бориш, жамоа шартномасига, келишувига узларини вакил килган 
ходимларнинг манфаатларини химоя килувчи иловалар таклиф 
этиш ва уларни имзолашга хакли. 
Жамоа шартномасини тузиш, узгартириш ва тулдириш учун 
иш берувчи билан касаба уюшмалари ёки бошка вакиллик 
органлари уртасида музокаралар олиб борилади. Зарур холда 
бундай музокараларда ижро этувчи хокимият органлари иштирок 
этиши 
мумкин. 
Иш 
берувчилар 
ишловчи 
ходимларнинг 
таклифлари юзасидан музокаралар олиб боришга мажбурдирлар. 
Тегишли равишда ёзма хабар олган тараф 7 кунлик муддат 
ичида музокараларга киришиши шарт. 
Олдинги жамоа шартномасининг амал килиш муддати 
тугашига 3 ой колганда янги жамоа шартномасини тузиш юзасидан 
музокаралар бошлаш тугрисида ёзма хабар беришга хаклидир. 


38
Музокаралар олиб бориш ва жамоа шартномасининг 
лойихасини тайёрлаш учун томонлар тенг хукуклилик асосида 
тегишли ваколатларга эга булган вакиллардан иборат комиссия 
тузадилар. 
Комиссиянинг 
таркиби, 
музокараларнинг 
муддати, 
утказиладиган жойи ва кун тартиби томонларнинг карори билан 
белгиланади. 
Музокараларда 
иштирок 
этаётган 
томонларга 
жамоа 
шартномасининг мазмунини ташкил этувчи масалаларни танлаш ва 
мухокама килишда тула эркинлик берилади. 
Иш берувчилар касаба уюшмаларига музокаралар учун 
узларидаги зарур маълумотларни беришлари шарт. 
Музокараларнинг катнашчилари музокаралар билан боглик 
маълумотлар давлат ёки тижорат фаолияти билан боглик булса, 
уларни ошкор килмасликлари керак. Бундай маълумотларни ошкор 
килган шахслар конуний тарзда жавобгарликка тортиладилар. 
Музокаралар жараёнида томонлар узаро келиша олмасалар, 
баённома тузилиб, музокараларни кайта тиклаш муддатига доир 
таклифлар киритилади. 

Download 0.8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   43




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling